Türkiye’nin ikinci büyük sanayi havzası konumundaki Kocaeli’nde hava kirliliği korkutan boyutlarda. Şehrin havasını ‘kansere’ bulayan kirliliğin insan sağlığı üzerindeki etkilerini henüz bir dergide yayımlamadan halka duyurmasıyla etik bir kusur işlediği iddia edilen ve “halkı paniğe sürüklemek” gerekçesiyle hapis cezasıyla yargılanan Kocaeli Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Ana Bilim Dalı öğretim üyesi Prof. Dr. Onur Hamzaoğlu, altı yıldır üzerinde çalıştığı yeni araştırmasını geçtiğimiz gün tamamladı.
Hamzaoğlu’nun ilk kez Milliyet’le paylaştığı araştırması, şehirdeki hava kirliliğinin boyutlarını gözler önüne serdi. 2008- 2013 yılları arasında yapılan hava kalitesi ölçümlerine göre, altı yıllık periyotta Kocaelililer iki gün bir akciğer kanseri ve solunum hastalıklarına neden olabilecek kadar kirli hava soludu.
Sınır değerin 20 katı
Hamzaoğlu, araştırmasında Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın Kocaeli hava kalitesi izleme istasyonunun saatlik ölçüm verilerini kullandı. Araştırmaya göre, söz konusu tarihler arasında yapılması gereken 52 bin 609 ölçümden 45 bin 818’i gerçekleştirildi. 6 bin 791 ölçüm ise yapılmadı. Araştırma, PM10 (partikül madde) ölçümlerinin bazı günlerde Dünya sağlık Örgütü sınır değeri olan 50 mikrogram/metreküp değeri yaklaşık 20 kat aştığını ortaya koydu. Hamzaoğlu, ölçüm yapılan 1887 günden 964’ünde havada kanser riskinin bulunduğunu belirledi.
Hamzaoğlu, Dünya Sağlık Örgütü Uluslararası Kanser Araştırmaları Ajansı’nın 17 Ekim 2013’te hava kirliliğini kanser nedeni olarak kabul ettiğine dikkat çekerek, “Kocaeli’de 2008-2013 yıllarında her iki günden birinde hava kirli. Yani kanser solunuyor. Bu duruma acil müdahale edilmesi gerekiyor” dedi. 6 yılın ortalamasının 60 mikrogram/metreküp olarak belirlediğini kaydeden Hamzaoğlu şunları söyledi:
Erken ölümün sebebi
“Hava kirliliği, bebeklerde ve çocuklarda hastalık ve ölümlere, yetişkinlerde ise solunum sistemi hastalıklarıyla kalp krizi başta olmak üzere pek çok sağlık sorununa yol açıyor. Dünya Sağlık Örgütü, hava kirliliğinin dünya genelinde her yıl 6 milyondan fazla insanın erken ölümüne neden olduğunu açıkladı. Kocaeli Cumhuriyet Başsavcılığı, hava kirliliğine neden olanlar ile bunlara engel olmakla görevli il yöneticileri hakkında soruşturma başlatmalı. Kanserli hastalar, kanser nedeniyle hayatını kaybetmiş vatandaşların yakınları da il yönetimine dava açmalı.”
Hamzaoğlu yargılandı, beraat etti
Kocaeli’nin Kandıra ve Dilovası ilçelerinde 2011 yılında lohusaların ilk süt ve yeni doğan bebeklerin ilk kakalarındaki ağır metal (alüminyum, çinko, arsenik, demir, bakır) miktarının normalin üzerinde olduğunu saptayan çalışmasıyla tartışmalara konu olan Prof. Dr. Onur Hamzaoğlu, bulgularını henüz bir dergide yayımlamadan halka duyurması üzerine idari ve adli soruşturmalara uğramıştı. Halkı paniğe sürüklemek’ten hâkim karşısına çıkan Hamzaoğlu, beraat etmiş, rektörlüğün başlattığı soruşturmada da ceza almamıştı.
YARGI KARARINDAN SONRA ÜNİVERSİTEDE SUÇ YOK DEDİ
Prof. Dr. Hamzaoğlu’nun halkı bilgilendirdiği için yapılan
ceza soruşturmasında,
Kocaeli Üniversitesi Soruşturma Kurulu,
Prof. Dr. Onur Hamzaoğlu suç işlememiştir;
Toplumun bilgilenme hakkına saygı ve toplum yararına bilim suç oluşturmaz dedi.
Dilovası Belediye Başkanı ve Kocaeli Belediye Başkanı, Prof. Dr. Onur Hamzaoğlu hakkında 9 Mart 2011 tarihinde savcılığa suç duyurusunda bulunmuştu.
Şikayetçiler, Hamzaoğlu’nun bebek ve anneler üzerindeki bilimsel araştırma sonuçları üzerinden Endüstri kaynaklı kirlilik hakkında kamuoyuna bilgi vermesinin, “halk arasında korku ve panik yarattığı, görevini kötüye kullandığı ve göreve ilişkin sırrı açıklama” suçlarını oluşturduğunu belirterek cezalandırılmasını istemişlerdi.
Savcılık, Hamzaoğlu’nun açıklamalarının üniversitedeki görevi ile olan bağı nedeniyle görevsizlik kararı vermiş, soruşturma konusunda karar verilmesi için dosyayı Rektörlüğe göndermişti. Kocaeli Üniversitesi Rektörlüğü tarafından 12 Nisan 2011 tarihinde başlatılan süreç 27 Ekim 2015 tarihinde Soruşturma Kurulu kararı ile sonlandırıldı. Kurul oybirliği aldığı kararında Onur Hamzaoğlu’na yöneltilen suçların maddi ve manevi unsurlarının oluşmadığını belirterek son soruşturma açılmamasına karar verdi.
Soruşturma Kurulunun Karar gerekçesinde;
Bilimsel çalışmalar sonucu saptanan bulguların açıklanması için çalışmanın tamamlanmasının gerekmediği, proje tamamlanmadan da açıklama yapılabileceği,
Araştırmada öngörülen tehlikelerin ve risklerin kamuoyuna açıklanmasının suç oluşturmayacağı
Bu tür açıklamalar için öğretim üyesinin üniversiteden ya da başkaca bir yerden izin almasının gerekmediği vurgulanmıştır.
Hatırlanacağı gibi Üniversitenin bir önceki Rektörü döneminde, “Üniversite Etik Kurulu” Hamzaoğlu’na “küresel ve yerel duyarlılık gerektiren bir konuda araştırma bulguları hakkında basına bilgi vererek gerekli özeni göstermediği” gerekçesi ile etik açıdan kusurlu bulmuştu . Rektör de Etik Kurulun bu kararını esas alarak uyarma cezası vermişti. Ancak Hamzaoğlu tarafından açılan davalarda Mahkemeler hem Etik Kurul’un kararını hem de uyarma cezasını hukuka aykırı bularak iptal etmişlerdi.
Gelinen noktada, Hamzaoğlu’nun halen görev yapmakta olduğu Üniversite Soruşturma Kurulu tarafından, bu sürecin başından itibaren toplumun bilgilenme hakkı, toplum yararına bilim için mücadele eden herkesin üzerinde uzlaştığı değerleri karar gerekçesi haline getirmesi önemli ve değerli bir aşama olmuştur.
5 yıl süren akademinin özerkliği, bilim insanın toplumsal sorumluluğu ve halkın bilgilenme hakkı için verdiğimiz mücadelede emek veren, destek olan her kurumu ve her bireyi kutluyor, şükranlarımızı ve en içten saygılarımızı sunuyoruz.
Onurumuzu Savunuyoruz Hareketi Yürütücüleri
Ek: Kocaeli Üniversitesi Ceza Soruşturması, Evrak Tarih ve Sayısı: 12/11/2015-E.73514
Prof. Dr. Onur Hamzaoğlu
ile Dilovası Gerçeği - YouTube
Bilim ve Toplum - 28 Mayıs 2014
- Onur Hamzaoğlu -
Duration: 45:02. by
Hayat Televizyonu Video 819 views
Prof. Dr.
Tıp Fakültesi, Dahili Tıp Bilimleri, Halk Sağlığı
