=> NEJAT VEZİROĞLU 

İSTANBUL- BİRLEŞMİŞ MİLLETLER - HİDROJEN ENERJİ MRK *NASIL ENGELLENDİ* !!!




 

                                                    
                                             
                                                

        *****   hidrojenenerjihareketi.tr.gg   *****           <<<TIKLAYIN

Prof. Dr. T. Nejat Veziroğlu: "Türkiye, Avrupa Birliği ile aynı zamanda hidrojene geçmeli..."

TEKNİK MAKALE 7. Sayı (Mart Nisan 2006)

Profesör Nejat Veziroğlu’nu tanımayan yoktur...
Veziroğlu; fosil yakıtların tükendiği, çevrenin alarm verdiği gezegenimizde geleceğe doğru çıkmak zorunda olduğumuz yolculuğun rehberi... Birleşmiş Milletler Endüstriyel Kalkınma Örgütü’ne (UNIDO, United Nations Industrial Development Organization) bağlı Uluslararası Hidrojen Enerjisi Merkezi’nin (ICHET) kurucusu olan Prof. Dr. Veziroğlu, bu merkezin çalışmalarını yürütmek için bir süredir Türkiye’de... Merkez, geçen yıl yapılan Uluslararası Hidrojen Kongresi başta olmak üzere bir çok etkinliği sürdürmekte. Profesör Veziroğlu ile ICHET’in, Zeytinburnu’ndaki geçici tesislerinde yaptığımız söyleşiyi ilgiyle okuyacağınızı umuyoruz.

Su ve Çevre Teknolojileri: Hocam, bize hidrojen enerjisi serüveninizi özetler misiniz? Yurt dışındaki çalışmalarınızdan başlayarak, UNIDO-ICHET’e gelinceye değinÉ

Prof. Dr. T. Nejat Veziroğlu: İstanbul Teknik Üniversitesi’nde 1.5 yıl okudum; 1941’den 1943’e kadar. 1943’te İkinci Dünya Savaşı sırasında İngiltere’ye gittim. Londra’da Imperial College’ta okudum ve Makine Bölümü’nden 1946’da A.C.G.I ve B.S.C. derecelerini aldım. 1947’de Imperial College’tan master muadili olan D.I.C. diplomasını, ve 1951’de Londra Üniversitesi’nden ısı transferi üzerine doktora derecesi aldım. Askerliğimi yapıp, devlet ve özel sektörde çalıştıktan sonra,

1962 yılında Miami Üniversitesi’ne
öğretim üyesi olarak girdim.

İlk araştırma projem Mars’a gidecek roketin nükleer-hidrojen motorundaki titreşimlerin sebebini bulmak ve gidermekti. O zaman Amerikan Uzay İdaresi, Mars’a seyahat planları yapmaya başlamıştı. Oraya gidecek roketin nükleer enerji ile işlemesi lazım. Çünkü roket dört ayda Mars’a gidecek, astronotlar dört ay Mars’ta çalışacak, ve bu zaman içinde Mars yine Dünya’ya yaklaşıyor. Yörüngeler öyle ki, birbirlerine yakınken dört ayda gidilebiliyor, yörüngeler uzakken belki 8-10 ayda gidilebilecek. Seyahatin başlaması ile bitmesi bir yıl sürüyor ve bu kadar uzun zaman için nükleer enerji şart.

Tepkiyi sağlamak için sıvı hidrojen, nükleer reaktörün ısısından yararlanarak kaynıyor, süper buhar oluyor ve tepki yaratmak için büyük bir hızla roketin egzozundan atılıyor. İşte hidrojenin bu kaynaması sırasında titreşimler oluşuyor. Biz beş sene süren araştırmalar yaptık ve sebebini bulduk. Bunu gidermek için ne yapmak gerektiğini de bulduk. Aynı zamanda hidrojenin uzun seyahatler için iyi bir yakıt olduğunu öğrendim.

1967’den sonra, ‘şehirlerde hava kirliliğini gidermek için nasıl bir yakıt kullanabiliriz?’ sorusu üzerinde beş yıl araştırma yaptık.

Hava kirliliği bir çok hastalığa neden oluyor. Los Angeles, Chicago, New York, Londra, İstanbul ve Tokyo gibi büyük şehirlerde insanlara çok zararlar veriyor.

Benzin yerine alternatif yakıtları araştırdık; etil alkol, metil alkol, amonyak, hidrojen ve gördük ki en temiz yakıt, çevreye hiç zarar vermeyen yakıt: Hidrojen. Bu araştırma da beş sene sürdü. 1967’den 1972’ye kadar.

1973’de enerji krizi başladı. Yani Ortadoğu memleketleri diğer memleketlere, bilhassa endüstriyel memleketlere petrol ihracatını durdurdular. Petrol istasyonlarında büyük kuyruklar oluştu ve fabrikalar çalışmalar, şehirlerde trafik durdu. Mesela, ben Tokyo’ya gitmiştim o zaman. Daha evvel de Tokyo’da bulunmuştum ve trafiğin meydana getirdiği hava kirliliğinden dolayı Tokyo şehrinden Fujiyama Dağı gözükmüyordu. Halbuki, bu petrol krizi sırasında petrol yok otomobillerin % 90’ı çalışmıyor. Hava temiz, tertemiz. Tokyo’nun ortasından Fujiyama Dağı’nı görebiliyorsunuz.

1973’te enerji krizi başlayınca ben de Miami Üniversitesi’nde

Temiz Enerji Araştırma Enstitüsü’nü kurdum.

Yeni enerji kaynakları arayacağız. Çünkü, petrol tükenecek kömür tükenecek, doğal gaz tükenecek. Enstitünün adının başına Temiz Enerji koydum çünkü fosil yakıtların çevreye verdiği zararları, şehirlere, insana verdiği zararları biliyorum. Temiz Enerji kaynakları bulmamız gerekti. Güneş, rüzgar, su, nükleer enerji, jeotermal enerji, hiç biri petrol gibi doğal gaz gibi kullanışlı değil. Hiçbirini otomobile koyup, otomobili süremezsin. Hiçbirisini uçağa koyup, uçağı uçuramazsın. Düşündüm; eğer biz bu yeni enerji kaynaklarından hidrojen üretirsek problemi çözeriz. Çünkü, hidrojenin en temiz, en randımanlı yakıt olduğunu, seyahatler için en iyi araç yakıtı olduğunu biliyordum. ‘Biz hidrojen üreteceğiz’ dedim ve bunun adını ‘Hidrojen Ekonomisi’ koydum. Çünkü, enerji ekonominin lokomotifidir. Fabrikaları işletmek için araç gereçleri işletmek için enerji lazım.

Washington’a, A.B.D AR-GE vakfına gittim. Bir konferans organize edip, Hidrojen Ekonomisi fikrini yaymak istiyorum, fikri ortaya atınca, bakalım reaksiyon ne olacak dedim? 70.000 USD verdiler. Bir sene sonra,

18 Mart 1974’te Hidrojen Ekonomisi Miami Enerji Konferansı’nı açtık.

İngilizcesi; ‘The Hydrogen Economy Miami Energy Conference’ kısa adı da THEME Konferansı. Orada konferans açılışında, bu fikri ortaya attım. Çay molası verdik, indim kürsüden,

muhtelif memleketlerden on kişi yanıma geldi; dediler ki: ‘Dr. Veziroğlu, biz de aynı fikirdeyiz, bir dernek kuralım’.

O gece konferansın olduğu Miami Beach’teki Playboy Plaza Hotel’de toplandık. On kişi bir de ben on bir kişi.

O gece, 18 Mart 1974 gecesi, toplanan 11 kişiden bazıları diyor ki, bir dernek kuralım ama birkaç sene bekleyelim, belki fosil yakıtların tükenmelerinin ve çevreye verdikleri zararların çözümü için daha iyi bir fikir ortaya atılır.
Venezuela’dan Dr. Anibal Martinez diyor ki, ‘derhal kuralım derneği’.
Şimdi, Anibal Martinez bir petrol mühendisi ve OPEC’in kurucularından. Biliyorsunuz,
Venezuela OPEC’in kurucu memleketlerinden birisi ve OPEC kurulurken Venezuela’yı
Dr. Anibal Martinez temsil etmiş.
Petrolcü, petrol mühendisi,
OPEC’in kurucusu,
şimdi diyor ki:
‘Bu derneği derhal kuralım!’.
Biz, yani diğer on kişi, şüphelenmeye başladık;

dedik ki ‘Acaba bu adam beşinci kol mu?’ Halbuki adam hakikati biliyormuş. Petrolün ne kadar kötü olduğunu biliyor, ısrar ediyor. Onun fikri galip geldi,

Dernek Kuruldu beni Bşk seçtiler Halende Bşk  benim 

Bir dergi çıkarmaya başladık. İlk önce, yılda 4 tane bastık, üç yıl sonra 6, ondan üç yıl sonra 12, iki yıldır da 15 sayı çıkarıyoruz. Çünkü hidrojene ilgi arttı.

Fikri yaymak için iki yılda bir kongreler yapmaya başladık, 

Dünya Hidrojen Enerjisi Kongreleri...

Üniversitelerde, firmalarda AR-GE çalışmaları başladı. Otomobil, otobüs şirketleri, elektrik santralı üreten şirketler hidrojen enerjisi AR-GE çalışmalarına başladılar.

Fakat petrol şirketleri hep bu işin aleyhinde. Milletlerarası Hidrojen Enerjisi Derneği’ni kurduktan sonra petrol şirketleri bize karşı çıktı. Hidrojenden korkmaya başladılar. 
Bize, bu on bir kişiye ‘hidrojen romantikleri’ adını taktılar. ‘Bunlar rüya görüyor, olacak iş değil’ dediler vehidrojeni kötülemek için Shell, British Petrol, Exxon, Mobil gibi bütün büyük petrol şirketlerinin aralarında bulunduğu büyük bir konsorsiyum kurdular. Maksatları; petrolün, doğal gazın, kömürün iyi olduğunu, temiz olduğunu ispat etmekti. Bu konsorsiyum yedi sene evveline, yani 1998’e kadar çalışıyordu.Onlara göre, mesela, şehirlerdeki hava kirlenmesi egzozdan çıkan gazlardan dolayı değildir. Uzaklarda infilak eden yanardağların havaya saldığı zehirli gazlar ve tozlar şehirlere düşüyormuş atmosferden, oymuş sebep! Raporlarından bu çıktı. Ondan sonra, ‘Dünya ısısının artması, iklim değişikliklerinin sebebi karbondioksit değildir’ dediler. ‘Tarlalarda geviş getiren ineklerdir!’ diye raporlar çıktı üniversite profesörlerinin imzalarıyla. Şimdi ben düşünüyorum, petrol şirketlerini nasıl kendi tarafımıza çekeriz diye. 1998’de Buenos Aires’te 12. Dünya Hidrojen Enerjisi Kongresi olacaktı. 1997’de büyük petrol şirketlerine ve bu konsorsiyum üyelerine birer mektup yazdım. ‘1998’de Buenos Aires’te 12. Dünya Hidrojen Enerjisi Kongresi’ni yapacağız. Bir oturumu petrole ayırıyoruz. Lütfen gelin, bize petrol tükendiğinde ne satacağınızı söyleyin.’ Buna çok kızdılar, hiçbirisi cevap vermedi. Fakat Shell şirketi 15 mühendis gönderdi kongreye. Kongreden iki ay sonra, Ağustos 1998’de Shell konsorsiyumdan ayrıldı. Shell’de üç bölüm vardır; petrol arama, petrol çıkarma, petrol taşıma. Şimdi dördüncü olarak hidrojen bölümü de var. Shell’den sonra British Petrol de ayrıldı ve bütün konsorsiyum dağıldı. Şimdi bütün petrol şirketleri, bizim Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı dahil, hidrojen şirketi olmak peşinde, yani petrol tükenince hidrojen satmaya hazırlanıyorlar. Bir çoğu hidrojen dolum istasyonu kurdu ve şimdi 150’den fazla dolum istasyonu var dünyada. Hep petrol şirketleri kuruyor ve hidrojen dolum istasyonlarıyla hidrojen satmaya hazırlanıyorlar.

Su ve Çevre Teknolojileri: Hocam, Türkiye’deki Hidrojen Teknolojileri Araştırma Merkezi nasıl kuruldu? Türkiye’de, yine basından izlediğimiz kadarıyla, resmi makamlarla temaslarınız var.

Prof. Dr. T. Nejat Veziroğlu: Şimdi bu merkezin kuruluşuna gelelim. Birleşmiş Milletler beni hidrojen enerjisi üzerine danışman olarak tuttu. Zaman zaman benden rapor istediler. 1988’de yani 17 sene evvel verdiğim bir raporda, dedim ki, 

‘Hidrojen enerjisine geçilmesi kaçınılmazdır ve burada önemli rol oynayacak, dünyada liderlik yapacak bir Birleşmiş Milletler Merkezi kurulmasını öneririm’ 

Bunu beğendiler, benden bir rapor daha istediler. ‘Peki nerede kuralım bu merkezi?’ diye sordular. Ben yeni bir rapor daha verdim, iki memleket önerdim. ‘Birisi’ dedim, ‘Üç kıtanın birleştiği yerde. Bu memleketin kalkınmakta olan bir memleket, endüstriyel memleketlerle kalkınmakta olan memleketler arasında bir noktada olması iyi olur’. ‘Böyle bir memleket üç kıtanın birleştiği yerde bulunan Türkiye’dir.’ ‘Bir de’ dedim, ‘ Kuzey Amerika ile Güney Amerika arasında Meksika’dır.’ İki seçenek verdim onlara. Onlar bana geri döndüler. Dediler ki, ‘Biz Türkiye’yi beğendik.’ Ben bana sormalarını bekliyorum, ‘Türkiye’nin neresinde yapalım?’ diye. MTA’nın Datça’da güzel bir güneş enerjisi laboratuvarı var. Orasını düşünüyordum ben, fakat bana sormadılar. Viyana’daki 

UNIDO teşkilatı, kendi aralarında tetkik ediyorlar ve diyorlar ki 

‘Bu merkez Birleşmiş Milletler Merkezi olacak, kongreler yapılacak. Ondan sonra bilim adamları gelecek, dünyanın her tarafından insanlar gelip çalışacak. Onun için hava ulaşımı kolay olan bir şehir olması lazım. O da İstanbul.’

Bana telefon ettiler, dediler ki, ‘Biz İstanbul’u seçtik’.

1992’de Ankara’ya gittik. Demirel Başbakan, Erdal İnönü bilimsel işlerden sorumlu Başbakan yardımcısıydı. Erdal İnönü ile görüştük, derhal işin ehemmiyetini anladı. UNIDO ile Türk hükümeti arasında böyle bir merkezin İstanbul’da kurulması için ön anlaşma yapıldı. Birleşmiş Milletler Genel Kurulu’nda onay çıkması lazım merkezin kurulması için. 

Dünyayı dolaştık, 
Amerika, Japonya, Çin, Hindistan, Almanya, Fransa, İngiltere, İtalya, Mısır, Kuveyt... Gitmediğimiz memleketlerle İstanbul’da bir toplantı yaptık. Rusya, Ukrayna, Azerbaycan, Brezilya, Arjantin vs. ve

hepsinden Merkez’in İstanbul’da kurulması için 
olumlu oy vereceklerine dair söz aldık.

1996’da bu karar UNIDO genel kuruluna gitti ve oy birliği ile UNIDO genel kurulu, yani bütün memleketler, bu merkezin Türkiye’de kurulmasını onayladı. Ondan sonra hükümetimiz, bunun müzakerelerinin devamını Enerji Bakanlığı’na verdi. Enerji bakanlığı ile UNIDO arasında müzakereler başladı. 

Birçok hükümet değişti. 
Ben de yardım ettim bu konularda,

Mesut Yılmaz hükümeti onayladı, Ecevit hükümeti onayladı, Milli Güvenlik Kurulu’na gönderildi. Beni davet ettiler, orada anlattım, Milli Güvenlik Kurulu onayladı. İmzalamak, şimdiki hükümetimizin sayın Enerji Bakanı Dr. Hilmi Güler’e nasip oldu. O da bunları tetkik etmiş olarak, bunun Türkiye’ye çok faydası olacağının bilinci içerisinde 

Viyana’da Ekim 2003’te anlaşmaları imzaladı. 

Anlaşmalardan evvel, ‘Bu anlaşmaları imzalayacağım fakat gelip başında durup kuracaksın merkezi’ dediler. Ben de ‘peki’ dedim. Öyle olunca,

Miami Üniversitesi’nden izin aldım.

Mayıs 2004’ten itibaren merkezi kurmak için çalışmaya başladık. 

Şimdi geçici tesislerdeyiz, daimi yer arıyoruz. 

Bir üniversite kampüsünde olacak merkez. 

İdari binalar, laboratuvarlar, konferans merkezi, kütüphane, misafirhane, sosyal tesisler...

Sarıyer’de denize nazır güzel bir yer bulduk. Onun da sözünü aldık, şimdi resmi yazı için uğraşıyoruz. Resmi yazı geldikten sonra, projeler hazırlanacak ondan sonra ihaleye çıkılacak, tahmin ediyorum 3-4 sene içinde daimi yerimize geçeceğiz. Fakat şimdi bu daimi yer hazırlıkları yapılırken, AR-GE çalışması gerektirmeyen işlere başladık. Bunlar nelerdir? Dünyanın her tarafında pilot bölgeler kuruyoruz, pilot projelere başladık. Çin’de su enerjisinden istifade ederek hidrojen üretip bir kasabanın enerjisini sağlayacağız. Hindistan’da üç tekerlekli arabalar hidrojen ile çalışacak. Güney Kore’de otobüs ve otomobil filoları hidrojen ile çalışacak. Azerbaycan’da bir projeye başladık. Libya’da güneşten hidrojen üretilecek. Portekiz adalarında jeotermal enerjiden hidrojen üretilecek. Fas’ta rüzgardan hidrojen üretilecek ve Avrupa Birliği’ne verilecek. Ondan sonra,Türkiye’de iki projeye başladık. İstanbul’da hidrojen ile otobüs işleyecek, Bozcaada tamamen hidrojene çevrilecek, hidrojen rüzgardan üretilecek.

Türkiye’de Türk kaynaklarıyla hidrojen üretme projelerine başladık. Rüzgardan hidrojen üreteceğiz, gece kullanılmayan elektrikten hidrojen üreteceğiz ve bunları doğal gaz boru hatlarına enjekte edeceğiz, doğal gaz-hidrojen karışımı kullanılacak ve hidrojen oranı giderek artacak. 50-60 yıldaşimdiki doğal gaz boru hattı hidrojen boru hattı olacak ve Türkiye hidrojene geçmiş olacak. Dediğim gibi, Türkiye, bütün yakıtını kendisi hidrojen olarak üretecek. Güneş, rüzgar, su enerjisinden, jeotermal enerjiden hatta nükleer enerjiden üretilecek hidrojenin fazlasını Avrupa’ya satabileceğiz. Avrupa’da güneş yok, yer yok. Avrupa hidrojeni Ortadoğu’dan, Kuzey Afrika’dan alacak. Suudi Arabistan, Mısır, Libya, Avrupa’ya hidrojen satmak için hazırlıklara başladı. Fakat biz daha yakınız Avrupa’ya. Bir de Türkiye’de tüm yenilenebilir enerji kaynakları var. Onun için biz daha avantajlıyız.

Su ve Çevre Teknolojileri: Hidrojen kullanımına geçildiğinde teknoloji tümüyle yenilenecek. Örneğin, güç santrallerinde doğal gaz yerine hidrojen kullanılması, baştan aşağı yanma odasının değiştirilmesini gerektirmeyecek mi? Taşıtlarda verimi nasıl etkileyecek, hidrojen kullanımı?

Prof. Dr. T. Nejat Veziroğlu: Evet. İleride yakıt pilleri kullanılacak çünkü yakıt pillerinin çok sayıda avantajı var. İçten yanmalı motorlardan iki üç misli daha randımanlılar. Bütün otomobil şirketleri, otobüs şirketleri yakıt pilli otomobiller, otobüsler yapıyorlar çünkü çok randımanlı, hem de temiz. Fakat, yakıt pilleri pahalı, onun için başlangıçta içten yanmalı motorlar kullanılacak. Çünkü içten yanmalı motorlar daha ucuz. Sonra yavaş yavaş onların yerini yakıt pilleri alacak.

Su ve Çevre Teknolojileri: Peki, bu geçiş aşamasında konstrüksiyonu değiştirmek konusunda bir çaba var mı Türkiye’de?

Prof. Dr. T. Nejat Veziroğlu: Şimdi biz UNIDO-ICHET olarak, Türkiye’nin yol haritasını hazırlıyoruz hidrojene geçmek için. Bunu hidrojen konusunda çalışan bilim insanlarıyla, sanayicilerle, mühendislerle tartışacağız, Türkiye için bir yol haritası ortaya çıkaracağız ve bunu planlamaya sunacağız. Yani istiyoruz ki, Türkiye de Avrupa Birliği ile beraber aynı zamanda hidrojene geçsin. Tabii Türkiye’nin yol haritası Avrupa’nınkinden, Ameri ka’nınkinden başka olacaktır. Onların kendi endüstrilerine, kendi enerji kaynaklarına bağlı olarak yol haritaları var. Onların çoğunda hidrojen dışardan gelecek. Bizim yol haritamızda, biz hem hidrojeni kendimiz üreteceğiz hem ihraç edeceğiz. Fakat, kendi yapabileceğimiz mevcut teknolojilere bina edeceğiz hidrojen sistemine geçişi. Sanayicilere onun için soruyoruz: ‘Ne yapabilirsiniz, ne yapıyorsunuz?’ Mesela Vestel çalışıyor bu konuda, İzmit’te Elimsan şirketi çalışıyor.Bunlar hidrojen ile ilgili çalışmalar yapıyorlar, yakıt pilleri ile ilgili. Vestel gelecek sene ticari olarak yakıt pillerini piyasaya süreceğini ilan etti kongre sırasında.

Biliyorsunuz, çalışmalarımızdan birisi IHEC 2005 Kongresi. Orada sergi vardı. Güney Kore otomobil getirdi. Güney Kore parlementosu beni davet etti, parlementoda hidrojeni anlatacağım milletvekillerine. Bu şekilde ilgiyi artıracağız hidrojen enerjisine dünya çapında ve ülkemizde. Daha sonra hükümetler ve sanayi çevrelerinin katılımıyla yakıt sistemimiz de değişime uğrayacak.

Su ve Çevre Teknolojileri: Hidrojen enerji sisteminde ‘Bor’un önemini nasıl değerlendiriyorsunuz?

Prof. Dr. T. Nejat Veziroğlu: Şimdi, biliyorsunuz, dünyanın en büyük rezervi Türkiye’de bor madeninin. Bir çok kullanım yerleri olan bir maden. Cam sanayisinde, seramik sanayisinde, kurşun geçirmez zırh yapmakta, madenleri sertleştirmekte kullanılıyor. Enerjideki en mühim yeri de nükleer enerji. Nükleer enerjide nükleer reaktörlerin kontrolü bor ile yapılır. Her reaktörün üstünde 20, 30, 40, 50 tane bor silindirik çubuğu vardır. Hepsinin altında bir levha vardır, altları da boştur. Silindirik bir delik vardır reaktörde. Reaktörün sıcaklığı yükselmeye başlayınca, yani erime ihtimali doğunca, bu levhalar çekilir, bor çubukları düşer ve bor nötronu emer. Nasıl sünger suyu emiyorsa, bor da nötronları, nükleer enerjiyi meydana getiren parçacıkları emer ve nükleer reaktörün çalışmasını durdurur.

Bor, nötronu emdiği gibi hidrojeni de emiyor. Dünyada en çok hidrojen emebilen maden olan borun, şimdi otomobillerde, otobüslerde hidrojen deposu olarak kullanılması öngörülüyor. Araçlardaki hidrojen depolarının hacmi petrolünkine nispetle üç defa daha büyük ve üç defa daha ağır. Fakat hidrojen borda depolanırsa o zaman petrol ağırlığına iniyor, hacim de küçülüyor. Mesela, sodyum borhidrür kullanılıyor. Suyla karışınca hidrojen çıkıyor ve sodyum borhidroksit oluyor. O sodyum borhidroksitin tekrar sodyum borhidrüre çevirmek lazım ki, o kimyevi maddeyi tekrar ve tekrar kullanalım. Bu pahalı bir işlem. Şimdi dünyanın her tarafında laboratuvarlarda ucuz bir yöntem bulmak için çalışmalar var. Şimdiye kadar piyasaya çıkan otobüs, otomobillerin hemen hemen hepsinde hidrojen, basınçlı kaplarda depolanıyor. BMW otomobillerinde sıvı hidrojen kullanıyor. Yani henüz borda depolanmış hidrojen kullanılmıyor, çünkü henüz ekonomik değil.

Su ve Çevre Teknolojileri: Ama eğer borun ekonomik olmasını sağlayacak bir teknoloji bulunursa, Türkiye’nin bor rezervlerinin tüm dünyanın % 72’si oranında olması bir avantajdır.

Prof. Dr. T. Nejat Veziroğlu: Tabii. Dediğim gibi dünyanın her tarafında çalışmalar var. Başarılı olursa, o zaman depolamakta kullanılacak. Mesela cep telefonları ve diz üstü bilgisayarlar için hidrojen borda depolanabilir, orada fiyat o kadar mühim değil, çünkü çok az hidrojen kullanılacak. Sodyum borhidrür orada hidrojen depolanmasında ticari olarak kullanılabilir. Sodyum bor hidrüre çevirmek pahalı olsa bile piyasa bunu kaldırır. Ama otomobillerde ve taşıtlarda henüz karlı değil.

Su ve Çevre Teknolojileri: Bor dışında hidrojen enerjisini depolamak için alternatifler nelerdir?

Prof. Dr. T. Nejat Veziroğlu: Hidrojen gazometre benzeri basınçlı kaplarda depolanacak. Eskiden İstanbul’da havagazı vardı, kömürden gaz çıkardı, havagazı. Havagazının yarısı hidrojendir, diğer yarısı yanıcı karbonmonoksit. Karışım boru hatlarından şehre dağılırdı, gazometrelerde depolanırdı. Yemek pişirmek, ısınmak için bu gaz kullanılırdı. Yani dediğiniz gibi, mesela bir elektrik santralinde gece kullanılmayan elektrik, hidrojen olarak depolanır. Gündüz talep çok iken, elektrikle beraber gazometrelerde depolanan hidrojen kullanılacak. Türkiye gibi bir memleket için hidrojen depolamada farklı alternatifler de var. Mesela hidrojen yeraltında boşalmış maden yataklarında depolanabilir. Kömürü almışız, demiri almışız, madenin içini boşaltmışız. İngiltere’de hidrojen demir madeninde depolanıyor. Amerika’da tuz kayalarında; bazen doğal mağaralar var, orada depolanıyor. Doğal mağara olmayan yerde suni, sentetik mağara yapılıyor. Nasıl? İki tane delik açılıyor tuz kayasına, aşağıda dinamit ile patlatılıyor tuzlar, ondan sonra bir delikten tatlı su veriliyor, diğer borudan tuzlu su çıkıyor ve tuzlar eritiliyor. Su tuzları eritiyor, yer altında mağara açıyor ve o mağaralarda hidrojen depolanıyor. Avrupa’da, doğal gazı da böyle depolamaya başladılar. Şimdi Türkiye, Rusya ile anlaşma yaptı, Tuz Gölü altında bu şekilde doğal gaz depolamak için mağaralar yapılacak. Şimdi bütün dünyada her memleketin jeolojisi tetkik ediliyor, ‘Nerelerde hidrojen yahut doğal gaz depolanabilir?’ diye. Bir memleket için doğal gazı gazometrelerde depolamak pahalı, çünkü binlerce gazometre yapacaksın. Hem çok yer alacak hem de çok malzeme kullanılacak. Onun için yer altındaki boşluklarda depolamak ekonomik oluyor, kayıp ise çok az, bir senede %1 oluyor.

Su ve Çevre Teknolojileri: Bu depolamanın çevreye etkisi var mı? Yani suni olarak yer küreye müdahalede mi bulunuyorsunuz?

Prof. Dr. T. Nejat Veziroğlu: Boşluklar kullanılacak mümkün mertebede, boş maden yatakları kullanılacak. Yahut, bu şekilde mağaralar yapacağız suni olarak. Ama şimdi hidrojen zehirli bir gaz değil, bu odada hidrojen olsa nefes alsak öldürmez. Hidrojen kullanılınca meydana gelen su, yahut su buharı zehirli değil, hidrojenin solunması da kimseyi öldürmez.

Su ve Çevre Teknolojileri: Bunun doğal dengeyi bozacağı söyleniyor...

Prof. Dr. T. Nejat Veziroğlu: Daima mukayese yapmak lazım. Hidrojen ile kıyaslanacak bir şey yok. Onu söyleyenin elektriğini kes, otomobilinin yakıtını al. ‘Yok ben yakıtımı isterim’ der, ‘elektriğimi isterim’ der. Peki, ‘doğal gaz ile mi yapacaksın, hidrojen ile mi yapacaksın, kömür ile mi yapacaksın? Karar ver!’ Seçmesi lazım. Biliyorsunuz, bilimde kıyaslarız. Hepsiyle yemek pişirebiliriz ama hangisi daha temiz, daha ucuz?.

Su ve Çevre Teknolojileri: Peki bu aşamada sizin öneriniz nedir, hocam? Fosil yakıtlar zaten bitecek, onlar bitinceye kadar hidrojeni onları kullanarak mı üretmek, yoksa bitinceye kadar onları yine geleneksel yöntemlerle mi kullanmak?

Prof. Dr. T. Nejat Veziroğlu: Bakın, tabiat yıllardır yaptığımız yıkımı durdurmak için bize mesajlar gönderiyor. Katrina’yı gönderdi, Rita’yı gönderdi. Bundan evvelki en büyük kasırga Andrew kasırgası idi. 1992’de 30 milyar dolar zarar verdi. Şimdi, Katrina ile Rita Amerika’ya belki 200 milyar dolar zarar verdi, ötekinin 7-8 misli. Ayrıca Pasifik’te olan kasırgalar var, Çin’de, Japonya’da, Hindistan’da, Filipinler’de. New Scientist’e bakıyordum. Enteresan bir haber var. Katrina mühim değil diyor. Katrina mühim. Katrina kasırgası neymiş biliyor musunuz? Şimdiye kadar kasırgalar Atlantik’in kuzeyinde oluyordu hep. Kasırgaların coğrafyası ısıya bağlı olduğu ve Kuzey Atlantik’te ısı, özellikle de deniz ısısı daha çok olduğu için kasırgalar buralarda görülüyordu. Şimdi Güney Atlantik de ısınmaya başlamış ve ilk defa Güney Atlantik’te kasırga olmuş. Katrina’dan sonra petrol varili fiyatı 70 dolara çıktı. Gelecek sene 100 dolar mı olur, 200 dolar mı? Allah bilir. Bunlar hep mesaj bize, bir an evvel hidrojene geçmeliyiz. Hem çevreyi korumak bakımından, hem de ekonomi bakımından daha iyi. Zaten aslında petrolü, doğal gazı yakıp çevreyi kirletmemek lazım. Petrol ve doğal gazdan yapılan ilaçlar var. Suni elyaf var, suni kumaş var, plastik maddeler var. Kimya sanayinde kullanmak lazım petrolü, doğal gazı hammadde olarak. Yakarak ziyan ediyoruz, hem de çevreyi kirletiyoruz, yani, bir an evvel hidrojen enerjisine geçmek şart. Artık bunu bütün dünya iyice tetkik etti. Yani karar verdiler ki, en iyi sistem hidrojen enerjisi sistemidir. Buna mesela Amerika’nın petrolcü başkanı Bush bile karar verdi. ‘Hidrojenden, hürriyet yakıtıdır, her memleketi petrole bağımlılıktan kurtaracaktır’ diye bahsetti. Tabii Japonya daha 1974’te karar verdi hidrojene geçmeye. Ben bu fikri ortaya atınca Japonya’dan beni derhal davet ettiler. Tokyo’ya gittim orada birkaç konuşma yaptım. 1975, Japonlar hidrojene geçmek için Sun Shine projesini başlattı. Avrupa 2002’de hidrojene geçmeye karar erdi. Avrupa Komisyonu Başkanı Prodi, 2002’de yapmış olduğu bir konuşmada, hidrojene geçmeye karar verdiklerini anlattı. Basın toplantısı yaptı Brüksel’de Eylül 2002’de. Prodi orada dursaydı, Amerika’da bir hareket olmayacaktı. Romano Prodi iki cümle daha söyledi basın toplantısında. Dedi ki: ‘Ben, Avrupa’nın Amerika’dan ve Japonya’dan evvel hidrojene geçmesini istiyorum. Zira bu, Avrupa’ya büyük teknolojik ve ekonomik avantajlar sağlayacaktır.’ Ertesi gün, bu beyanat, büyük başlıklar halinde New York Times’ta, Wall Street Journal’da çıktı, tabii Bush’un masasına gitti. Bush’a daha evvel hidrojen hakkında raporlar gidiyordu, okumuyordu. Şimdi bu gazeteler yazınca, danışmanlarını çağırdı. ‘Nedir bu, Avrupa bize neden rest çekiyor ?’ diye sordu ve Amerika da hidrojene geçmeye karar verdi..

rnek kuruldu,
beni başkan seçtiler; hala başkanım. 

Hidrojen Enerjisi - Dailymotion video

BM GEN





SEK  BANKİMOON  İST HİDROJEN ENERJİ  MRK ZİYARETİ   2012

Visit of U.N. Secretary General Ban Ki-moon to UNIDO-ICHET on May 31st, 2012 (long version) adlı YouTube videosunu önizle

 

 HİDROJENLİ FORKLİFT

YAKIT PİLİ

YAKIT PİLİ

2:41

Türkiye'de Hidrojenle Çalışan İlk Araçlar.wmv

mhilmiguler

•

8 yıl önce

Enerjide yeni dönem: Enerji Bakanlığı - Birleşmiş Milletler Hidrojen Teknolojileri Merkezi ve Çukurova Holding, hidrojenle çalişan ...

02 fuel cell thermodynamics part 1 adlı YouTube videosunu önizle

X7IyXKQAwLE  <BELGESELTIKLA   

kimden T. Nejat Veziroglu <@iahe.org> kime   tarih   konu RE: Hidrojen Enerjisi

To: Abdurrahim Barin [tugra113@gmail.com]

 

Subject: Hidrojen Enerjisi

 

Sevgili Abdurrahim:

 

Doğum günü tebrikine, güzel sözlerine ve haberlerine çok teşekkür ederim. Lütfen Nihat Beye gittiğinde “Geçmiş olsun” dileklerimi ilet.  

 

Hidrojen Energji Hareketini başlatmanı tebrik ederim. Web sitenize koymanız için bir İngilizce komşmamı ekte sunuyorum.

 

Başarılar Diler,

 

Gözlerinden Öperim.

 

T. Nejat Veziroglu

President, International Association for Hydrogen Energy (IAHE)

5794 SW 40 St. #303

Miami, Fl 33155, USA

 

1- Prof.Dr.T.Nejat VEZİROĞLU
    Ayfer VEZİROĞLU
2-Prof.Dr. Engin TÜRE
   Prof.Dr.Sadık KULİYEV  Zorlu
   Enver YÜCEL  Bahçeşehir Ün
   Prof.Dr.Oktay ALINAK
3-Prof.Dr.Veysel EROĞLU
4-DoçDr.Ali ATA
5-Muzaffer AVCI
6-Haşim BAYRAM
  Recep KONUK  Panko birlik
7-Mehmet EROĞLU

ANASAYFA // HAKKIMIZDA // ÜRÜNLER // İLETİŞİM //

Abdurrahim BARIN

TV 5

 HİDROJEN ENERJİSİ<<<  TIKLA°

> NASIL


 VARLIK İÇİNDE YOKLUK ÇEKİYORUZ <<

>NASIL 

ZENGİN ÜLKENİN FAKİR BEKÇİLERİ YAPILIYORUZ < 

>  +1 TV

http://www.dailymotion.com/video/x286vve
_hidrojen-enerji-mrk-ekonomik-kurtulus-savasimizdi-
kimlerce-neden-nasil-engellendi_tech<<<TIKLA 

18 DÜNYA HİDROJEN ENERJİSİ KONFERANSI

ADRES AÇILIŞ:

DÖNÜŞÜM HİDROJEN EKONOMİYE

17 Mayıs 2010

T. Nejat Veziroğlu *

Cumhurbaşkanı, Hidrojen Enerjisi Uluslararası Birliği

5794 SW 40 St # 303, Miami, 33155 Fl, ABD

      Değerli Konuklar, Meslektaşlarım ve Arkadaşlar, Bayanlar ve Baylar: Bu bir onur ve 18. Dünya Hidrojen Enerjisi Konferansı açılışında konuşan olmak bir ayrıcalıktır. Ben ilk Detlef Stolten, Frank-Michael Baumann, organizasyon komitesi ile başlayan, organizatörler teşekkür etmek istiyorum, alt komite, sandalye, üyeleri ve Essen burada başarılı bir WHEC Konferansı, Kuzey Ren-Vestfalya, Almanya, araya koymak için personel 2010 yılı için Avrupa Kültür City belirlenir.

      Bu büyük bir olaydır. Bu Hidrojen Enerjisi için büyük bir olaydır. azim ve çok çalışmak, her büyük olayın ardında, kim ilgili makamlara gerekli beyanda olayı kavrar vizyoner olduğunu ve aracılığıyla elbirliği ve destek alır. 18 WHEC konferansın durumda, böyle bir kişi yoktu. Yaklaşık altı yıl önce, o ilk cazip bir teklif hazırladığı ve IAHE Kurul bitkiler üreten birçok hidrojen ve dünyanın en büyük hidrojen boru hattı sistemi ile Almanya'nın endüstriyel can damarı olan 18 WHEC Konferansı olması harika bir fikir olacağını Yönetim ikna . O Eyalet ve Federal Yetkililer ve Hidrojen Enerjisi uzmanlar arasında toplantılar düzenlenmektedir. O makamlara konuştum ve her düzeyde onları ikna etti.

      hazırlıkları 18 WHEC için başladıktan sonra, o kendi yararları ve kaçınılmazlığı üzerinde, Hidrojen Enerjisi iki kitapçık yazdı. Bu kitapçıklar Binlerce bu konferansa katılmak için onları çağıran, 18 WHEC hakkında bilgi ile birlikte, dünya genelinde enerji bilim adamları ve karar vericiler için dağıtılmıştır. Şu anda, 18 WHEC Konferansı'nın açılışında yaptığı rüyasının gerçekleşmesi, ben vizyon ve ben bir sevgili dostum Dr Carl-Jochen Kış dediğimiz bu büyük Hidrojen Enerjisi öncü olan azim alkışlıyoruz.

___________________________________________

*

      o Hidrojen ekonomisi uygulanması söz konusu olduğunda, her zaman "Tavuk veya yumurta, önce gelir?" durumla karşı karşıyayız. Geçen yıl, hidrojen tanıtımı için bu görünüşte çelişkili durumu çözmek için Almanya ve Japonya'da önemli gelişmeler meydana gelmiştir yakıtlı ulaşım. Alman Hükümeti tarafından desteklenen Eylül 2009, Almanya, yedi büyük sanayi şirketleri, üç petrol ve gaz şirketleri, iki enerji şirketleri, endüstriyel gaz sağlayıcı, Alman Milli Hidrojen ve Yakıt Pili Organizasyon artı bir otomobil üreticisi NOW bir Mutabakat Zaptı imzaladı , adında "H2 Hareketlilik", ulusal bir hidrojen altyapısı kurmak için. Automaker Daimler ve hidrojen üreticisi Linde bu girişimin neden şirketleridir. H2 Mobility MoU kapsamında, 2015 yılına kadar, hidrojen üreticileri bir hidrojen otomobil sahibi bir hidrojen dolum istasyonu bulmak için çok uzağa götürmek zorunda olmayacak yakıtlı, böylece yeterli yoğunlukta Almanya'nın her yerinde istasyonları yakıt hidrojen kuracak.

      Daimler, Ford, General Motors, Honda, Hyundai / Kia, Renault / Nissan ve Toyota - - Yakıt başlatılması için üretim ve ticari stratejilerini uygulamak için ayrı ayrı vaadinde Bu Mutabakat Zaptı önde gelen otomobil üreticilerinden anahtar yöneticileri tarafından imzalanan Mutabakat Mektubu tarafından takip edilmiş pazar yerine hücreli araçların 2015 başında. Bu yıl, bir kaç yüz binlerce dünya çapında olmak üzere toplam yakıt hücreli araçların önemli sayıda piyasa bekliyoruz!

      Ayrıca geçen yıl Japonya'da, yaklaşık 13 enerji şirketleri ve hidrojen üreticileri - Nippon Oil, Tokyo Gaz, Idemitsu Kosan, Showa Shell, Osaka Gaz, Toho Gaz ve Hava Liquide Japonya dahil olmak üzere - "Hidrojen Kaynağı Teknolojileri Derneği" adında bir varlık kurduk. Amaçlarının aynı zamanda hidrojen yakıt hücreli otomobil de ülkede pazarlanan olabilir, böylece 2015 yılına kadar Japonya'da hidrojen üretimi, dağıtımı ve yakıt altyapı oluşturmaktır. Hemen hemen tüm Japon araç üreticileri ve hidrojen yakıtlı otomobil ve otobüsler gelişen son birkaç yıldır onları test alanı olmuştur. Onlar da, 2015 yılına kadar kendi araçları ticari satış başlamayı planlıyoruz.

      Öyleyse, üretim, dağıtım ve hidrojen teslimi için hidrojen altyapısı olacak 2015 yılında, Almanya ve Japonya, iki önemli sanayileşmiş ülkeler ile başlayan aynı anda araba çok sayıda pazarlama hidrojen yakıt hücreli araçların başlayacak üretmektedir.

      Alman H2 Hareketlilik Programı - gibi - ABD'de yeni bir hidrojen enerji toplantısında bir karar ortaklaşa bir program geliştirmek için ABD'de hidrojen ve yakıt hücreli otomobil üreticilerine çağrıda imzalanmıştır Amerika Birleşik Devletleri için, ile başlayan böylece en çok gelecek vaat eden devletler (Hawaii, California, Texas, Florida, Pennsylvania, New York, Massachusetts, vb), hidrojen üretim ve dağıtım altyapısı ve 2015 yılı başında hazırlandılar olmalı aynı zamanda hidrojen yakıt hücreli arabalar ile başlayan pazarlanan olmalıdır devletler, yerde onların taşıyıcı sistemler olan ve yaklaşık üç yıl içinde tüm Amerika Birleşik Devletleri kapsayan.

      Hidrojen ve Yakıt Hücresi Mektubu Nisan 2010 sayısında raporları Avrupa Birliği makamları bütün Avrupa Birliği kapsayan bir hidrojen üretim ve dağıtım sistemi, Alman Girişimi benzer olma olasılığı bakıyorsun ki.

      onlar yeni girişimlerin başlatılması neden olduğu gibi Almanya H2 Hareketlilik proje ve Japonya'nın ikisinin Hidrojen Tedarik Projesi, dünyadaki tüm ülkelerin, verimli, temiz ve sürdürülebilir enerji planlaması üzerinde etkisi olacaktır, geçen yıl şüphesiz başladı Avrupa Birliği ve Amerika Birleşik Devletleri.

      Ayrıca, hidrojen yakıt hücreli araçların daha fazla benzin yakıtlı araçların daha verimli olacağına işaret etmek istiyorum. Deneyler melez hidrojen yakıt hücreli araçların yaklaşık% 80 daha fazla hibrid benzinli arabalar daha verimli olacağını gösteriyor. Bu büyük verimlilik avantajı, onların büyük çevre avantajı ek olarak özellikle kendilerine petrol üzerinde çalışan bu üzerinde üstünlük sağlıyor, hidrojen yakıt hücreli araçların önemli özellikleri olacak. Bunların hepsi iyi bir haber vardır. insanlar hidrojen yakıtlı araçların avantajları olduğunu görünce, bir kez, onlar hiçbir kirleticiler var, onlar hiçbir emisyon görüyoruz onlar sessiz ve onlar verimli, daha daha, ama hidrojen araba benzinli otomobil satın asla. Ben 2015 2:58 yılda sonra, dünyanın en hidrojen yakıtlı ulaşım sahip olacağını hayal edebiliyorum. Biz sadece hidrojen yakıtlı otomobil olmayacaktır da hidrojen yakıtlı otobüsler, hidrojen yakıtlı kamyon ve hidrojen yakıtlı trenler!

      hidrojene dönüştürerek son derece yararlı olacaktır diğer taşımacılık sektöründe uzay endüstrisidir. Uçaklar CO2 ve bir sürü kirleticilerin çok üretmek. Onlar daha bir sera gazı olarak güçlü olduğu yüksek atmosfer, bu en koymak. Bu nedenle, Birleşmiş Milletler ve Avrupa Birliği de dahil olmak üzere birçok ülkede havacılık sanayi tarafından jet yakıtının kullanımına sınırlama olanakları içine arıyoruz. Buna karşılık olarak, havayolu şirketlerinin jet yakıtı yerine biyoyakıt deneme başladı. Açıkça, biyoyakıt cevap değildir. CO2 geri dönüşümlü olması gerekiyordu, rağmen, hala, CO, NOx, hidrokarbonlar, kanserojen kirliliğinin çok üretmek ve partikül. hangi biyoyakıt zemin seviyesinde CO2 özü üretilen Tesisleri ve bir sera gazı olarak daha fazla zarar yüksek atmosferde CO2 koyacağız uçak tarafından kullanılan biyoyakıt.

      Sonuç olarak, havacılık ve uzay sanayisinin sorunlarının doğru çözüm yakıt olarak sıvı hidrojen kullanmaktır. Zaten çok deneyime kullanarak ve havacılık şirketleri ve kuruluşları tarafından sıvı hidrojen kullanımı var. üzerinde uçmak için mevcut uçaklara sahip olurken ben şiddetle H2 Mobility girişimi, Hidrojen Tedarik girişimine benzer ki benzer tavsiye, sıvı hidrojen üreticileri, jet motoru üreticileri ve uçak üreticileri, aynı anda havaalanlarında sıvı hidrojen tedarik sistemine sahip bir arada ve plan gelmelidir sıvı hidrojen. hidrojen havayolu sektöründe dönüştürerek büyük çevresel faydalar sahip olmanın yanı sıra, ekonomik faydalar olacaktır. Hidrojen üç kez jet yakıtı fazla enerji aynı miktarda hafiftir. Sonuç olarak, uzun mesafe uçuş kalkış uçak artı yolcu ve kargo toplam ağırlığı yaklaşık% 60 olmayacaktır yakıt ağırlığı, hidrojen yakıt ağırlığı tam dolu uçağın sadece% 20 olacak . Bu enerjinin aynı miktarda, hidrojen Uçakları olarak jet yakıtı uçak göre yolcu ve / veya kargo sayısı ikiye katlanabilir yakıt anlamına gelir.

      Hidrojen de süpersonik ve hipersonik ulaşım erken giriş ile yardımcı olacaktır. Bu uçakların motorları yüksek alev hızı ile yakıt tercih ve hidrojen fosil yakıtlar dahil olmak üzere herhangi bir yakıt yüksek alev hızı vardır. Ayrıca, sıvı hidrojen sipariş süpersonik ve hipersonik uçak bileti için gerekli olan sürtünme ısıtma, azaltmak için uçakların dış yüzeylerinde, soğutmak için kullanılabilir.

      Bir avantaj havayolu sektöründe hidrojen tanıtımında yüzey taşımacılık sektöründe üzerinde olacak eski halinde dolum istasyonlarının sayısı daha az olacaktır gerekli olmasıdır. Başlangıçta, sıvı hidrojen dolum istasyonu ve yaklaşık 10 ila 15 yıl içinde başlayan dünyanın en büyük havaalanı yer olabilir o zaman diğer havaalanlarına yayıldı. Ben dahil sanayi şimdi planlama başlarsa, biz ilk hidrojen yaklaşık 10 yıl içinde subsonik taşımacılık yapan zaman ve yaklaşık 15 yıl içinde süpersonik taşımacılık 'zaman yakıtlı görebiliyordu bekliyoruz.

      Ben şu anda en ucuz hidrojen kömür ve doğal gaz özellikle fosil yakıtlar tarafından üretilen olduğuna işaret etmek istiyorum. ve daha temiz enerji - - hidrojen yakıt çok daha yüksek kullanım verimliliği yana, bir daha fazla enerji elde edebilirsiniz taşıma veya elektrik üretimi için yakıt olarak doğrudan kullanmak yerine, hidrojen doğal gaz dönüştürerek. token, verimlilik-bilge ve çevre bilge aynı, o çukurun başında kömürden hidrojen üretmek ve enjekte çok daha iyi anlaşılmakta ve / trenler ile kömür taşımacılığı dışında, CO2 ve kirleticiler kömür boşalttığı alanlarda yeraltı sonuçlanan veya enerji santralleri ve üreten elektrik gemiler. Bu şekilde, daha yararlı enerji var ve biz de çok daha temiz enerji olabilir. çok kömür taşımanın daha (çoğunlukla kül olan) trenler ve / veya gemiler tarafından ucuza Ayrıca boru hatları ile hidrojen taşınması bu yana, ulaşım maliyeti tasarruf olacaktı. Biz, Kuzey Ren Vestfalya büyük kömür yatakları vardır biliyorum da geniş bir hidrojen boru hattı sistemine sahiptir. Bu durumda, temiz ve verimli hidrojen yakıt üretmek için kömür onların geniş mevduat kullanarak ucuz, temiz enerji için önünü açabilir ve hidrojen enerji sistemine dönüştürülmesi Almanya ve Avrupa Birliği yardım eder.

      Çin, Avustralya, Rusya, Avrupa ve ABD'deki diğer ülkelerde büyük kömür yatakları vardır. Hepimiz kimsenin çevresel kısıtlamalar ve çevre zarar nedeniyle bir kömür yakan elektrik santrali inşa etmek istiyor biliyorum. Bu ülkelerin, kömür mayınlı temiz ve verimli hidrojen üretmek olabilir ve kendi ülkelerindeki fosil yakıtlar yerine, aynı zamanda diğer ülkelere aşırı hidrojen bazı ihracat hidrojen kullanın. Bu bir ekonomik ve çevre dostu bir şekilde Hidrojen ekonomisi için dönüşüm hızlandırır.

      Tabii ki, sonuçta, doğal gaz kaynakları ve kömür yatakları olarak ve aynı zamanda her yerde ve tükenmiş bu ekonomik anlamda çektiğinde, yenilenebilir enerji kaynakları kullanılarak hidrojen üretmek zorundadır. en yenilenebilir enerjiler tüketim merkezlerine uzak ve / veya aralıklı mevcut olduğundan, sırayla enerji kaynağı ve tüketici arasındaki zamansal ve mekansal uyumsuzluğu ortadan kaldırmak için, biz hidrojen üretmek zorundadır. Hidrojen, yenilenebilir enerji kaynaklarının depolanabilir ve taşınabilir hale getirir ve en verimli ve temiz enerji taşıyıcısı olarak tüketiciye sunuyor.

      Hidrojen de, dünya ekonomisine yardımcı olacak ve durgunluğun üstesinden yardımcı olur. Bu çevresel zararlar ve bu yıl sadece 6,3 milyar ABD Doları, gayri safi dünya ürünün yaklaşık% 11 tutarında olacak fosil yakıtlardan kaynaklanan sağlık harcamaları, giderilmesi için harcama ortadan kaldırır. Ayrıca, Hidrojen Ekonomisi - her ülke kendi enerji taşıyıcısı üretmek mümkün olacak gibi - petrol savaşları ortadan kaldıracak ve askeri harcamaları azaltmak. Ayrıca, türlerin kaybını durdurmak sonsuza kadar temiz ve bol enerji ile insanlık sağlamak, ve bir cennet haline Planet Earth dönecek, biyolojik çeşitliliğin korunması, dünyanın ekoloji koruyacaktır.

      Bayanlar ve baylar, bütün bu değerli ve asil hedefe katkıda bulunmak için gidiyoruz. Önde Hidrojen Medeniyeti için tam hızlı!

TÜRKİYE 10. ENERJİ KONGRESİ

TÜRKİYE’DE HİDROJEN ENERJİSİ ÇALIŞMALARI VE UNIDO-ICHET 

Gülbahar KURTULUŞ, F. Öznur TABAKOĞLU ve İ. Engin TÜRE 

Birleşmiş Milletler Sınai Kalkınma Örgütü-Uluslar arası 

Hidrojen Enerjisi Teknolojileri     

Merkezi (UNIDO-ICHET) Sabri Ülker Sk. 38/4 

Cevizlibağ 34015-ISTANBUL 

gkurtulus@unido-ichet.org,  

ftabakoglu@unido-ichet.org,  

eture@unido-ichet.org  

ÖZET 

Sanayileşme ve nüfus artışıyla birlikte fosil yakıtlarına olan talebin artması 

beraberinde hava kirliliği, iklim değişikliği, küresel ısınma gibi ciddi sorunlar 

getirmiştir. Fosil yakıt rezervlerinin de sınırlı olması ve hızla tükenmesi bilim ve 

siyaset çevrelerini alternatif enerji kaynakları arayışına yönlendirmiştir. Fosil 

yakıtlarının yerini alabilecek ve gelecek vaat eden en iyi alternatif olarak hidrojen 

enerjisi gösterilmektedir. Türkiye, hidrojen ernerjisine geçişte, Mayıs 2004’te 

İstanbul'da kurulan Birleşmiş Milletler Uluslararası Hidrojen Enerjisi Teknolojileri 

Merkezi (UNIDO-ICHET) ile tarihi bir misyon üstlenmiştir. 

UNIDO-ICHET'in çalışmaları, hidrojen enerjilerinin geliştirilmesi, benimsenmesi ve 

kullanımının yaygınlaştırılması üzerine yoğunlaşmıştır. Bu teknolojilerin 

uygulanabilirliği ve yaygın olarak kullanılmasını sağlamak üzere UNIDO-ICHET, 

dünyanın hemen her kıtasında özellikle gelişmekte olan ülkelerde pilot projeler 

geliştirmektedir. Bunlar arasında, Çin'de hidroelektrikten, Libya'da güneş

enerjisinden ve Arjantin'de rüzgar enerjisinden hidrojen üretimi olduğu gibi 

Türkiye'de de Bozcaada'da rüzgar enerjisinden hidrojen üretimi ile  İstanbul'da 

hidrojen yakıtlı otobüslerin işletilmesi yer almaktadır. 

Ayrıca, UNIDO-ICHET, yine Türkiye'de organize ettiği çeşitli demonstrasyon 

projeleriyle hidrojen enerjisi konusunda Türkiye’yi lider ülke konumuna taşımak 

için, çeşitli sanayi kuruluşları ile birçok demonstrasyon projesini hayata 

geçirmektedir. Bu tebliğde, Türkiye'de çeşitli kuruluşlarda hidrojen enerjisi 

çalışmalarının yanı sıra, UNIDO-ICHET'in dünyanın birçok ülkesinde uygulamaya 

koyduğu pilot projelerle, Türkiye'de organize ettiği demonstrasyon projelerine 

ayrıntılı olarak yer verilmiştir. 460

1. GİRİŞ

Sanayileşme ve nüfus artışıyla birlikte fosil yakıtlara olan talebin artması 

beraberinde küresel ısınma, iklim değişikliği, hava kirliliği, sağlık problemleri gibi 

ciddi sorunlar getirmiştir. Birincil enerji kaynakları olan kömür, petrol, doğal gaz 

gibi fosil yakıt rezervlerinin de kısıtlı olması ve hızla tükenmesi bilim ve siyaset 

çevrelerini alternatif enerji kaynakları arayışına yönlendirmiştir. Ülkeler doğal 

kaynaklarına bağlı olarak, dünyadaki yeni enerji kaynaklarının verimli bir şekilde 

kullanılması ve yeni enerji teknolojilerinin geliştirilmesi yönündeki çalışmalarına 

hız vermişlerdir. Bu gelişmelere dayalı olarak hidrojen enerjisi, fosil yakıtların 

yerini alabilecek ve geleceğin yakıtı olabilecek en iyi alternatif olarak karşımıza 

çıkmaktadır. Hidrojen, enerji taşıyıcısı olarak, çok özel nitelikleri olan temiz, 

verimli ve çok yönlü kullanıma sahip sentetik bir yakıt olarak kabul edilmektedir. 

Hidrojen, kendisi gibi bir enerji taşıyıcısı olan elektrikle birlikte bir ülkenin tüm 

enerji ihtiyacını karşılayabilecek niteliktedir. Hidrojen ve elektrik, enerji 

kaynaklarından bağımsız olan, kalıcı bir enerji sistemi oluşturabilir. 

2. HİDROJEN ENERJİ SİSTEMİ

Fosil yakıtların yerini alabilecek güneş, rüzgar, su, dalga ve jeotermal  gibi birçok 

birincil enerji kaynağı vardır. Ancak bu kaynakları taşınır, depolanabilir 

yapabilmek ve araçlarda kullanabilmek için bunlardan bir yakıt üretmek gerekir. 

Bunların içinde de hidrojen en verimli ve en temiz  yenilenebilir yakıt olarak 

karşımıza çıkmaktadır.  Birincil enerji kaynaklarının kullanılarak hidrojen üretildiği 

bu sisteme “Hidrojen Enerji Sistemi” adı verilmiştir (Şekil-1) [1]. 

Bu yeni enerji sisteminde hidrojen sudan elde edilecektir. Hidrojenin 

kullanılmasıyla da yan ürün olarak sadece su veya su buharı ortaya çıkacaktır. 

Böylece fosil yakıtların aksine hidrojen tükenmeyecektir. 

Şekil- 1. Hidrojen Enerji Sistemi [1] 461

3. HİDROJEN EKONOMİSİNE GEÇİŞ

Hidrojen enerjisinin dünya gündemine oturması, 1973’te enerji krizinin patlak 

vermesiyle bilim çevrelerinin bu soruna çözüm aramaları vesile olmuştur. Dünya 

Hidrojen Enerjisi Konseyi Başkanı olan ve aynı zamanda da Miami 

Üniversitesi’nde “Temiz Enerji Araştırmaları Enstitüsü”nün başkanlığını yapmakta 

olan Prof. Dr. T. Nejat Veziroğlu, 1974 yılında organizasyonunu üstlendiği 

“Hidrojen Ekonomisi Miami Enerji Konferansı”nda (THEME) fosil yakıtların 

tükenmesine ve bunların yakıt olarak kullanımının çevreye verdiği zararların 

önlenmesine çözüm olarak “Hidrojen Ekonomisi/Hidrojen Enerji Sistemi” fikrini 

ortaya atmıştır. [2] 

Son zamanlarda, ABD, Japonya, Avrupa Birliği ülkeleri gibi gelişmiş olan 

ülkelerde hidrojen üretimi, depolanması ve kullanımı ile ilgili olarak araştırma ve 

geliştirme çalışmaları yoğun bir şekilde devam etmektedir. Otomotiv, petrol, enerji 

ve kimya endüstrilerinin de katılımı ve teşviki ile son yıllarda hız kazanan 

çalışmalardan anlaşılacağı gibi bu ülkelerde hidrojen ekonomisine geçiş çoktan 

başlamıştır. Diğer yanda gelişmekte olan ülkelerde ise enerji sisteminin altyapısını 

oluşturma çalışmaları devam etmektedir. Böylece hidrojen ekonomisinde ülkeler 

kendi enerji politikalarını belirleyerek kendi enerji ihtiyaçlarını 

karşılayabileceklerdir. Ayrıca, hidrojen enerjisi hem sanayileşmiş hem de 

gelişmekte olan ülkelerin sürdürülebilir ekonomisine katkı sağlayarak dünyanın 

çevre açısından da korunmasına olanak verecektir. Prof. Dr. Nejat Veziroğlu, 

Miami Üniversitesi’nde yapılan model çalışmalara göre 2000’li yıllarda başlanan 

hidrojene geçiş sürecinin 2074’te tamamlanacağını söylemiştir. [3] 

Şekil- 2. Hidrojen Ekonomisinin Kurulması [Veziroğlu, 2001] 

Hidrojen Hareketinin Yüzyılı

1973 - 2073

Dünya Enerji Tüketimi 462

4. TÜRKİYE’DE HİDROJEN ENERJİSİ ÇALIŞMALARI 

4.1. TÜBİTAK - MAM AB 6.ÇP HY-PROSTORE Projesi  

Marmara Araştırma Merkezi (MAM) Enerji Enstitüsü’nün, AB 6. Çerçeve 

Programı’na yönelik  yürüttüğü HYPROSTORE  “Hidrojen Teknolojileri 

Mükemmeliyet Merkezi” projesi, AB tarafından desteklenmeye layık görülmüştür. 

Üç yıl sürecek proje kapsamında; araştırma altyapılarının yenilenerek 

geliştirilmesi, hidrojenin üretilmesi, saflaştırılması, depolanması ve hidrojen 

uygulamalarında bilginin yaygınlaştırılması amacıyla seminerler, kurslar ve 

uluslararası konferanslar gibi faaliyetlerin düzenlenmesi yer almaktadır. 

Toplam bütçesi 650 000 € civarında olan proje ile hidrojen teknolojileri alanında 

çalışan kuruluşlarla işbirliği sağlanarak, Türkiye’de endüstriyel konsorsiyumlar ile 

birlikte geliştirilecek Ar-Ge projelerine yönelik faaliyetlerin gerçekleştirileceği bir 

çekim merkezi  oluşturulacaktır.  Aynı zamanda bu teknolojilere ilgi duyan tüm 

kuruluşlar ile bir sinerji ortamı yaratılarak, Türkiye’nin AB projelerindeki katkısının 

arttırılması amaçlanmıştır [4]. 

Aktivite üyeleri arasında İstanbul Teknik Üniversitesi, Marmara Üniversitesi, Ege 

Üniversitesi, Gebze Yüksek Teknoloji Enstitüsü ve Karadeniz Teknik Üniversitesi  

yer almaktadır [5]. 

4.2. Yakıt Pili Araştırmaları 

Hidrojeni günümüzde yakıt pillerinde kullanmak suretiyle son derece verimli, 

sessiz ve sürekli elektrik enerjisi üretmek mümkündür. Türkiye’de, katı oksit yakıt 

hücreleri (SOFC), proton değişim zarlı (PEM) yakıt hücreleri ve doğrudan 

methanol yakıt hücreleri (DMFC) teknolojilerinin geliştirilmesi ile ilgili çalışmalar 

yapılmaktadır. SOFC ile ilgili çalışmalar  İstanbul Üniversitesi ve Sakarya 

Üniversitesi’nde sürdürülmekte olup, TÜBİTAK-MAM, Boğaziçi Üniversitesi, 

İstanbul Teknik Üniversitesi, Ortadoğu Teknik Üniversitesi, Sabancı Üniversitesi 

ve bazı endüstriyel kurumlarda de PEM üzerine araştırmalar yapılmaktadır. 

4.2.1. Modern Yakıt Pilleri Çerçeve Projesi  

TÜBİTAK MAM’ın üstlendiği projenin birinci aşaması olan “1.5 kW Polimer 

Elektrolit Membran (PEM) Tipi Yakıt Pili Sisteminin Kurulması” aşamasında 1.5 

kW yakıt pil modülü ve sistem alt bileşenlerinin temin edilerek yakıt pil sisteminin 

kurulması, projenin ikinci aşamasında ise PEM tipi yakıt pili sisteminin 

geliştirilmesi ve yakıt pil sisteminin evsel veya araç kullanımı için sistem 

entegrasyonu hedeflenmiştir [6,7]. 

4.2.2. Doğrudan Sodyum Borhidrürlü Yakıt Pili (DSBHYP) Üretimi ve 

Entegrasyonu 

Bor Araştırma Enstitüsü’nün desteklediği “Doğrudan Sodyum Borhidrürlü Yakıt 

Pili Üretimi ve Entegrasyonu” projesinde doğrudan sodyum borhidrürlü tek hücreli 

ve üç hücreli yakıt pili, doğrudan sodyum borhidrür yakıt pili sistem alt bileşenleri 

geliştirilecek ve askeri/sivil amaçlı muhtelif uygulama  alanları için 70-100W’lık 

doğrudan sodyum borhidrür yakıt pili prototipi geliştirilecektir [8]. 463

4.3. Hidrojen Üretimi Araştırmaları 

Hidrojen, ağırlıklı olarak doğal gazdan buhar reforming işlemiyle elde 

edilmektedir. Ayrıca hidrojen, fosil yakıtlardan elde edilebildiği gibi güneş, rüzgar, 

hidrolik enerji gibi yenilenebilir enerji kaynaklarını kullanarak suyun elektrolizi 

yöntemi ile de üretilmektedir. Bunun yanı sıra hidrojenin biyokütleden üretimi de 

mümkündür.  

Biyolojik olarak hidrojen üretilmesine örnek olarak, enerji bitkisi olan tatlı 

sorgumun üretilmesi ve alternatif enerji kaynağı olarak kullanılmasına yönelik 

deneysel çalışmalar TÜBİTAK-Marmara Araştırma Merkezi’nde yapılmıştır. Proje 

kapsamında tatlı sorgum evlerde ısıtma uygulamaları için briketlenmiş ve 

alternatif bir enerji kaynağı olarak kullanılır hale getirilmiştir. Isıl değeri yaklaşık 

15.000 kJ/kg olan bu yakıtın Türk linyitleri ile birlikte briketlenerek kullanılması 

sonucunda kömürün yanması ile açığa çıkan emisyonların azaltılması 

mümkündür [9].  

Termokimyasal hidrojen üretilmesiyle ilgili olarak  içeriği LPG’ye çok benzeyen 

propan ve n-bütan karışımlarından Pt-Ni katalizörleri kullanılarak buhar reforming 

yöntemiyle hidrojen üretimi araştırılmıştır. Elde edilen sonuçlara göre bimetalik PtNi katalizör sistemi ticari uygulamalarda ümit veren bir alternatif olarak 

görülmüştür [10].  

Yukarıda bahsedilen örneklere ilave olarak, Karadeniz’in tabanında kimyasal 

biçimde depolanmış hidrojen bulunması da hidrojen üretimiyle ilgili umut verici bir 

gelişmedir.  Karadeniz suyunun %90’ı anaerobiktir ve hidrojensülfid (H2S) 

içermektedir. H2S yaklaşık 200 m derinlikte ve 50 m kalınlığında bir tabaka 

halinde bulunmaktadır. Tabana doğru inildikçe artan H2S konsantrasyonu, 1500 m 

derinlikte 8-10 mg/l olarak tespit edilmiştir. Elektroliz reaktörü ve oksidasyon 

reaktörü gibi iki reaktör kullanılarak, H2S’den hidrojen üretimi konusunda yapılmış

teknolojik çalışmalar vardır. Bu konuda yapılmış bir diğer teknoloji geliştirme 

çalışması, yarıiletken partikülleri kullanarak fotokatalitik yöntemle hidrojen 

üretimidir. Güneş ve rüzgar enerjisinden yararlanarak, Karadeniz'in  H2S içeren 

suyundan hidrojen üretimi için literatüre geçmiş bilimsel araştırmalar olup, 

Bulgaristan proje geliştirmeye çalışmaktadır [11]. 

4.4. Hidrojenin Depolanması Araştırmaları 

Hidrojen kimyasal olarak metallerde, alaşımlarda ve arametallerde hidrür olarak