İşte, 1889 yılında ortaya konan Müller- Lyer yanılsaması

bilim insanları için de o senelerden beri eğlenceli bir oyun olmaya devam ediyor.

Ancak yanılsamalar eğlenceli oldukları 

kadar,

bilime de hizmet eden önemli araçlar.


Öyle ki,

bilim insanları yanılsamaları görsel algı işleyişlerimize ışık tutmak için kullanıyor.


Müller-Lyer bilim dünyasında da

Epeyce  popüler olsa gerek,

nedenlerine değin bugüne kadar

12'yi aşkın kuram ortaya konmuş.

Bunların içinde en çok kabul göreni

Beynimizin iki çizginin görece derinliği arasında 

karşılaştırma yaparak hataya düştüğünü öne sürüyor.


Şöyle ki,

günlük hayatımızdan,

dışa açılan köşelerin uzak,

içe bükülen köşelerinse yakında olmalarına alışkınız:

İçe bükülen köşeler, 3 boyutta genellikle bize daha yakındır.

Dışa bükülen köşeler, 3 boyutta genellikle bize daha uzaktır.

Bunu göz önünde bulunduran beynimiz,

2 boyutlu düzlemde bulunan iki çizgi için de

aynı 3. boyut yorumunda bulunarak

dışa dönük işaretin içinde kalan çizgiyi olduğundan daha 

Şekilde gördüğümüz iki çizgi normalde aynı uzunlukta

(İnanamıyorsanız cetvelle ölçebilirsiniz).

Ancak perspektifi düşündüğümüzde, uzaktaki bir çizginin retinamıza düşen 2 

boyutlu görüntüsü yakındakiyle aynı uzunluktaysa,

uzaktaki çizgi gerçekte çok daha uzun olmalıdır.

Nitekim şeklimizde uzaktaki çizginin yakındakine olan benzer uzunluğu yeşille 

gösterilmiş 2. ve 3. yatay çizgilerin içinde kalmaktadır.

Bu şekilde gördüğümüz yanılsama

Müller-Lyer yanılsamasının bir eşi.

Müller-Lyer'de de böyle bir perspektifsel yorum söz konusu.

Yukarıdaki açıklamalarımız doğrultusunda

dışa dönük işaretin içinde kalan çizgiyi

olduğundan daha uzun algıladığımızdan,

simülasyonda metremizi gerçek orta noktanın solunda 

bırakma eğiliminde oluyoruz.

Bir anlamda 2 boyutlu şekli,

3 boyutlu yorumladığımızdan hataya düşüyoruz.

Not: Bu ve benzer yanılsamaları yorumlarken,

cisimlerin gözümüzdeki retina tabakasına düşen görüntülerinin

2 boyutlu olduğunu ve 3 boyutlu görüntüyü beynimizde yarattığımızı 

aklımızda bulundurmamızda fayda var.


Dolayısıyla 3 boyutlu görüntünün kendisi de zaten bir anlamda "yanılsama".

Müller-Lyer ve Kültür

Yanılsamayı açıklarken

içe ve dışa dönük okların

3 boyutlu yorumunda

binalardan bahsettik.

Peki, ya bizim anladığımız

ya da alıştığımızın dışında evler kuran toplumlar? 

Yuvarlak ve açısal köşeler barındırmayan yapılarda oturan

Afrika'daki Zulu kabilesiyle

araştırmalar yürüten bilim insanları,

bu grupla Müller- Lyer yanılsamasının etkisinde 

azalma gözlemlemiş.