Elektromanyetik dalgaların telekomünikasyon aracı olarak kullanılabileceği fikrinin doğuşu ve bu yöndeki çalışmaların başlangıcı, 19. yüzyılın sonlarına rastlamaktadır. Sözkonusu çalışmalar, mobil telefonların kullanılmaya başlanmasına yönelik ilk meyvesini, A.B.D.’nde 1940’lı yılların sonlarında, Avrupa’da ise 1950’li yılların başlarında tek hücreli analog araç telefonlarının kullanılmaya başlanması ile vermiştir. Bunu izleyen adım, 1970’lerin sonlarında hücresel analog mobil telefonların kullanılmaya başlanmasıyla atılmıştır. Bu sistemler, birinci nesil (1G) analog teknolojiyi kullanmakta olup, kullanıcıların zamanla artan ses kalitesi, kapasite, kapsama alanı gibi ihtiyaçlarına cevap vermekte yetersiz kalması, ikinci nesil (2G) sayısal teknolojiye doğru yol alınmasını zorunlu kılmıştır. Bugün kullandığımız GSM standartlarındaki cep telefonları, 2G sayısal teknolojiyi kullanan sistemlere bir örnek teşkil etmektedir. Sözkonusu 2G mobil telefonlar, 1991’in ortalarında piyasaya sürülmüş ve kullanımı büyük bir hızla yaygınlaşmıştır.

Üçüncü nesil (3G) mobil telekomünikasyon teknolojisi, bu gelişmeleri takip eden bir sonraki büyük adımı teşkil etmektedir. 2G ile kıyaslandığında bu yeni teknolojinin en göze çarpan farklılığının, sesten ziyade data iletimine odaklanması olduğu görülmektedir. Ne 1G, ne de 2G teknolojisi kullanıcılara çoklu ortam (multi-medya) hizmetler sunulması için tasarlanmamıştır. Ancak 3G için durumun farklı olduğu, bu teknolojinin kullanılmaya başlanması ile, mobil telefonlar vasıtasıyla yüksek hızda internet bağlantıları sağlanabileceği, bu sayede kullanıcıya hareket halinde iken sesin yanısıra data, resim, grafik ve benzeri bilgilerin 2Mbit/s hızına varan yüksek hızlarda, başka bir deyişle “geniş bantta” iletilebileceği öngörülmektedir. ITU tarafından, 3G teknolojisini kullanan terminal cihazının; telefon, bilgisayar, televizyon, çağrı cihazı, video-konferans merkezi, gazete, günlük, ajanda ve hatta kredi kartı olarak işlev göreceği ve günümüzde her yere taşınan cüzdan ya da kimlik gibi kullanıcının sürekli yanında bulunduracağı vazgeçilmez bir parçası haline geleceği tahmin edilmektedir.

Dünyada pek çok ülke, 3G teknolojisini kullanmak amacıyla lisans çalışmalarına başlamış ve bu yönde epey mesafe katetmiş bulunmaktadır. Avrupa’da, 128/1999 EC Kararı ile 3G hizmetlerinin en geç 1 Ocak 2002 itibariyle sunulmaya başlanması için Avrupa Birliği ülkeleri tarafından her türlü önlemin alınması ve bu çerçevede 1 Ocak 2000 itibariyle 3G lisanslarının verilebilmesi için gerekli yetkilendirme sisteminin kurulması hususları karara bağlanmıştır. Bu durumda, 1G mobil telekomünikasyon teknolojisi ile 1986’da, 2G teknolojisi ile ise 1994 yılında tanışmış olan Türkiye için, 3G teknolojisinin ülkemize kazandırılması hakkında bazı sorular belirmektedir.

• 3G teknolojisi nedir ve ne gibi getirileri bulunmaktadır ?
• Avrupa’da ve diğer dünya ülkelerinde 3G teknolojisine yaklaşımlar nasıldır ?
• Türkiye 3G lisanslarını ne zaman ve ne şekilde vermelidir ?

Çalışmada ilk olarak, dünyada ve Türkiye’de mobil telekomünikasyon sektörü hakkında mevcut durum ve yakın gelecekte oluşması tahmin edilen koşullara yönelik açıklamalara yer verilmektedir. Bunun ardından, 3G mobil telekomünikasyon teknolojisine ve halen kullanılmakta olan mobil telekomünikasyon teknolojilerine ilişkin bilgiler aktarılmaktadır. Daha sonra, dünyadaki 3G lisans uygulamalarından örnekler verilmekte, bu maksatla 21 ülkenin 3G lisanslarını ne zaman ve ne şekilde verdikleri veya vermeyi planladıkları hakkında bilgiler sunulmaktadır. Bunu müteakip, raporun ana konusunu teşkil eden, Türkiye’de 3G lisanslarının verilmesi ile ilgili değerlendirmeler konusuna yer verilmekte ve bu konuyu raporun son bölümü olan, sözkonusu değerlendirmelerden çıkarılan sonuçlar kısmı takip etmektedir.

70 ülkede kullanıcılar Üçüncü Kuşak (3G) şebeke sayesinde yeni nesil gelişmiş cep telefonu uygulamalarıyla tanıştı. Türkiye`de ise hâlâ yurtdışındaki başarısız örnekler öne sürülerek lisans ihalesi bile yapılamıyor. Dünyada 70 ülkede 158 operatör, hızlı ve görüntülü iletişim olarak bilinen Üçüncü Kuşak (3G) şebekeyi kurarak toplam 187 milyon aboneye hizmet veriyor. Üstelik Üçüncü Kuşak sayesinde pekçok farklı yeni nesil gelişmiş uygulamayı abonelerine kullandırmaya başlayan telekom operatörleri, yeni abone girişinde de önemli mesafe katetmiş durumda. Hem İkinci Kuşak hem de 3G şebekeye sahip dünyanın önde gelen cep operatörlerinden Japon DoCoMo`nun son üç aydaki yeni abone girişlerine bakıldığında, 3G şebekenin Uzakdoğu`da oldukça popüler olduğunu görmek mümkün. Buna göre DoCoMo son 3 aylık dönemde eski kullandığı şebekede 583 bin 800 abone kaydederken, 3G şebekesine toplam 2 milyon 677 bine yakın abone kaydetmiş durumda. DoCoMo`nun 15 milyon 3G abonesi bulunuyor.

3G konusunda Avrupa da hareketli günler yaşıyor. İngiliz Telekom devi Vodafone, 1.4 milyonu Japonya`da olmak üzere dünyada 3.3 milyon 3G abonesine sahip. Bir diğer GSM devi Orange firmasının ise 1.75 milyon 3G abonesi var. Bu şebeke şu anda, Almanya, İngiltere, İtalya, İsveç, Hırvatistan, Polonya, Yunanistan, Portekiz, Tayvan, İrlanda ve Romanya`nın da aralarında bulunduğu 70 ülkede kullanılıyor. Gündemde yok Türkiye`de ise henüz bu sistemin kurulumu için öncelikli şart olan lisans ihalesi bile gündemde değil. Ulaştırma Bakanı Binali Yıldırım geçtiğimiz hafta konuyla ilgili yaptığı açıklamada, yurtdışında yaşanan başarısız örnekler olduğunu hatırlatarak, 3G lisans ihalesinin yakın zamanda gündemde olmadığını açıkladı. Türkiye 2000`li yılların başında bu alanda çoğu pazarda işlerin iyi gitmemesinden dolayı 3G lisans ihalesini, ilerideki bir tarihte yapmak üzere erteleme yolunu seçmişti. 3G`de lisansların dağıtılması süreci Avrupa`da 1999 yılında başlayıp 2002 yılı sonunda tamamlandı. Lisanslar Avrupa`da 108.2 milyar euro bedel ödenerek 62 operatör tarafından satın alınmıştı. Ancak o dönemde dünyada telekom pazarında yaşanan kriz ve 3G`de iş modellerinin tam olarak hayata geçirilememesinden dolayı operatörler işlerine başlayamadı. Fakat bu teknolojinin 2 yıl önce Japonya`da fırtına gibi eserek Uzakdoğu`da yayılmasıyla birlikte iş modelleri oturdu. Bunu gören Avrupalı operatörler de 2004`le birlikte işe başladılar. Şu anda, 70 ülkede 158 operatör bu altyapıdan hizmet veriyor. 3G ile cep telefonundan film izleniyor Üçüncü Kuşak, kullanıcılara geniş bantta yüksek hızda veri iletimi, mobil internet erişimi, müzik ve video programları ve gelişmiş oyunların arasında bulunduğu kapsamlı bir içerikle yeni nesil bir platform oluşturuyor. Sistemi destekleyen yeni nesil telefonlar Nokia, Siemens Mobile, Sony Ericsson ve Motorola gibi pazarın önde gelen oyuncuları tarafından üretilmeye başladı. Kullanıcılar bu telefonlarda yüksek kalitede televizyon ve canlı maç yayını izleyebilecek, sistemde yüklü harita ile gitmek istediği adrese ulaşması için telefon ona yol gösterecek, anlık bilgi servisi alabilecek, internetten müzik parçası veya video film indirebilecek.

Ülkemizde mobil telekomünikasyon sektörünün ilk uygulamasını oluşturan 1G sistemleri üzerinden sadece ses hizmetlerini sunabilmek mümkünken, 2G Sayısal sistemler daha kaliteli ses hizmetlerinin yanı sıra SMS gibi basit veri hizmetleri de sunulabilir hale geldi. 2.5G olarak adlandırılan geçiş döneminde ise, mobil şebekeler üzerinden internete erişim imkanı sağlandı ve veriye dayalı hizmet türlerinde artış kaydedildi. Her kuşakta ses hizmeti sunulabilirken, bir sonraki kuşak daha kaliteli ses hizmetinin yanında daha hızlı ve zengin içerikli veri iletişimine imkan sağlıyor.

3G sistemlerinde hızlar artık Megabitlerle ifade edilmekte ve 2Mbps hızına, bir sonraki teknolojiyi oluşturan HSDPA’de (High Speed Downlink Packet Access -3.5G) 14 Mbps veri iletim hızlarına teorik olarak ulaşılabiliyor. Hızdaki bu artış özellikle bilgiye erişim açısından alışılan erişim kavramına yeni bir boyut getirecek. Mobil ortamda görüntülü telefon hizmetleri, e-posta alıp gönderme, bankacılık hizmetleri, yüksek hızlarda internet erişimi, etkileşimli oyunlar, canlı radyo TV yayınlarına erişim gibi pek çok hizmetler, 3G mobil terminal cihazları tarafından rahatlıkla sağlanabilecek. Abonelerin bu hizmetleri alabilmesi için 3G sistemine uyumlu cep telefonları kullanmaları gerekecek. Ancak Türkiye’de henüz uygulama başlamamasına karşın bugüne kadar 1 milyonun üzerinde 3G sistemine uyumlu cep telefonunun satıldığı belirtildi. 3G teknolojisinin en çok merak edilen özelliklerinden başında görüntülü telefon görüşmesi yapabilmek geliyor. Yüksek veri aktarım hızı sayesinde en uzakdaki yakınlarınızla dahi 3G standartına uygun cep telefonları ile birbirinizi görerek konuşabiliceksiniz. Bu sayede yanlızca sesle yetinmeyip görüntülü olarakda sohbet edebiliceksiniz. Gezdiğimiz yerleri telefon görüşmesi yaptığımız yakınlarımıza 3G cep telefonları aracılığı ile gösterebileceğiz. Özellikle iş gezilerine sıkca çıkan iş adamları işlerini daha rahat yaptırabilecek, acil toplantı durumlarında görüntülü konferans yaparak bile işlerini uzakdan yürütebilecekler.

Öncelikle 3G’nin gelişi ile birlikte cep telefonlarında kullandığımız internet hızı 20 kat artacak. 3G teknolojisi ile birlikte cep telefonlarımızda megabitlerle ifade edilen bağlantılara ulaşabileceğiz. Bu sayede dilediğimiz gibi internette dolaşabileceğiz ve Youtube gibi internet video servislerinden rahatlıkla cep telefonumuzda yüksek hızda video izleyebileceğiz. Ayrıca cep telefonunuzla çektiğiniz videoları direkt olarak video paylaşım sitelerine yollayabilecek, fotoğraflarınızı doğrudan blog’unuza aktarabiliceksiniz. Bunun yanı sıra e-devlet işlemlerini de cep telefonumuzdan haledebileceğiz. Tüm faturalarımızı, banka hesap ve havale işlemlerimizi daha hızlı şekilde, şubeye gitmeden hatta bilgisayara ihtiyaç duymadan birkaç tuşa basarak yapabileceğiz.

İnternet hızının artması ile birlikte her daim dünyadan haberiniz olucak; tüm medya servislerinin online içeriğine ulaşabileceksiniz. Sevdiğiniz online oyunları dilediğiniz zaman interektif bir şekilde oynayabilecek, dostlarınızla popüler sohbet programları ile görüşebilceksiniz. Özellikle habercilikle uğraşanlar için çok büyük bir avantaj yaratan 3G, hızlı bağlantı ağı sayesinde çekilen video ve resimleri en hızlı şekilde haber merkezlerine ulaştırmayı kolaylaştırıcak. Birçok internet kullanıcısının benimsediği internetden alışveriş yapabilmeyi artık cep telefonunuzdan gerçekleştirebileceğiniz gibi arama motorlarını kullanarak aradığınız bilgilere hemen ulaşacaksınız. Sanal kütüphanelerden yararlanabilirken ülkemizde birkaç üniversitede bulunan uzakdan online eğitim derslerine cep telefonunuzdan iştirak edebiliceksiniz.

Bunu dışında rezervasyon, check-in gibi işlemlerinizi de cep telefonunuzdan haledebiliceksiniz. 3. nesil teknolojinin en büyük avantajı ise şu anda kullandığımız, daha doğrusu maliyetinden dolayı kullanamadığımız GPRS tarifelerine göre indirme hızlarının daha yüksek ve az maliyeti olacağıdır. 3G teknolojisi, cep telefonumuzda kullandığımız çoklu ortam uygulamalarını arttıracak ve daha da zenginleşecek. 3G teknolojisinin en güzel özelliklerinen biri de bizim gibi televizyon tutkunu bir ülke için çok değerli bir özellik olan cep telefonunuzdan canlı TV yayınlarını izleyebilmek olacak. Bu sayede İstanbul trafiğinde olsanız da merakla takip ettiğiniz dizileri ya da heyecanla beklediğiniz maçları kaçırmadan cep telefonunuzdan nerde olursanız olun kontrol edebilme fırsatını da bulucaksınız.

O2 Cocoon, Sony Ericsson K850, Sony Ericsson K530, Sony Ericsson W910, Sony Ericsson W960, i-mate JASJAM, Nokia 6151, LG KU800, LG U8120, Sony Ericsson W900, Sony Ericsson W950, Sony Ericsson K810, i-mate JASJAR, Nokia 7390, Nokia E90, Samsung F500, Nokia N90, Samsung Z710, Samsung Z650i, LG KU970 Shine, Samsung Z400, Nokia 6290, Nokia 6110 Navigator, Nokia N75, Nokia N77, Nokia E70, Motorola V980, Sony Ericsson W850, Nokia 6680, Siemens SXG75, Nokia N93i, Nokia 5700, Nokia 6230i, Sony Ericsson P990, Nokia N91, Motorola V3x, Nokia 6288, Samsung U700, Nokia 6282, Nokia N76, Nokia N71, Nokia N93, Nokia N92, Nokia N73, Sony Ericsson K800, Nokia N95, Samsung i620, Nokia 6233, Nokia E65, Nokia N70