Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği (TMMOB) Elektrik Mühendisleri Odası, Rusya ile nükleer santral kurulması yönünde yapılan anlaşmanın ''kaptı-kaçtı yöntemiyle Meclis'ten geçirilmek istendiğini'' savunarak, anlaşma içeriğinde ''geri dönüşü mümkün olmayan esaslar bulunduğuna'' dikkati çekti.
Odanın yönetim kurulu adına yapılan açıklamada, 29 Haziran 2010 tarihinde Meclis'e sevkedilen anlaşma tasarısının, tali komisyon olarak belirlenen Enerji Komisyonu görüşmeleri dahi beklenmeksizin Dışişleri Komisyonunda bugün ele alındığı ifade edilerek, ''TBMM Başkanlığınca 30 Haziran'da komisyonlara sevk edilen nükleer anlaşma tasarısını incelemeleri için Dışişleri Komisyonundaki milletvekillerine yalnızca 1 günlük süre tanındı. Anlaşma, kaptı-kaçtı yöntemiyle Meclis'ten geçirilmek isteniyor'' denildi.
Açıklamada, özetle şu görüşlere yer verildi:
''Tasarının gerekçesinde 'Ülkemizin nükleer teknoloji geliştirme ve enerji üretmeye yönelik hedeflerine ancak kararlı bir nükleer program dahilinde, ulusal endüstrimiz ve insan gücümüz ile ulaşılabilecektir' denilmektedir. Oysaki anlaşmaya bakıldığında, kurulacak nükleer santralın yüzde 100 hisseyle sahibi Rus tarafı olacaktır. Rusya yüzde 51 hissesi kendisinde kalması koşuluyla isterse kalan hisselerini satacaktır.
Nükleer enerji santralında Türkiye Cumhuriyeti yurttaşlarının yaygın olarak istihdam edilmesi ve eğitilmeleri ise yalnızca 'mutabakat' olarak anlaşmaya girebilmiş, istihdama ilişkin belirli bir kota dahi getirilmemiştir. Bunun karşılığında Türkiye, yabancıların çalıştırılmasını kolaylaştırma sözü vermiştir. Anlaşmadaki bu hükümler tasarının gerekçesini boşluğa düşürmektedir.''
''UCU AÇIK HÜKÜMLER...''
Rus tarafının projede başarısız olursa halefini de kendisinin belirleyeceği kaydedilen açıklamada, Rus tarafının belirttiği miktardan az üretim gerçekleştirmesi halinde de şirketin eksik elektrik miktarını temin ederek, yükümlülüğünü yerine getirmesinin öngörüldüğünü belirtildi. Açıklamada, ''Bu durumda şirket, eğer Türkiye'de oluşturulan elektrik piyasasında daha ucuza elektrik satın alma imkanı varsa, üretim yapmak yerine elektrik alıp satmayı da tercih edebilecektir'' denildi.
Açıklamada, toplam 18 maddelik anlaşmada 13 kez ''ancak bunlarla sınırlı olmamak kaydıyla'' ifadesine yer verildiği belirtilerek, ''Dolayısıyla anlaşma ile kesin belirlemelere dahi gidilmemiş, muğlak ifadelerle ucu açık hükümlere yer verilmiştir'' görüşü savunuldu.
''NÜKLEER ATIKLARIN DEĞERLENDİRİLMESİ...''
Nükleer enerji şirketine alım garantisi verilen 15 yıllık süre için fiyat, kilovat saat başına KDV hariç 12,35 sent olarak belirlendiği kaydedilen açıklamada, bu fiyata yüzde 18'lik KDV eklendiğinde rakamın 14,57 senti bulduğu ve bugünkü kur üzerinden 23 kuruşu aştığı belirtildi.
''Bu nükleer santraldan üretilecek elektriğin ne kadar pahalı olduğunu göstermektedir'' denilen açıklamada, özetle şunlar kaydedildi:
''Kaldı ki bu fiyat ağırlıklı ortalama olup kademeli tarifede 28,7 kuruşa kadar çıkabilecektir. Anlaşmaya göre Türkiye'nin nükleer santral üzerinde hiçbir hakkı bulunmadığı gibi, oluşacak atıklar da Rusya'nın güdümündedir. Nükleer yakıtı Rusya'nın yeniden işleyebileceği açıkça ifade edildiği gibi, nükleer yakıt olarak Türkiye'nin kaynaklarının değerlendirilmesine ilişkin hüküm dahi yoktur.
(Anlaşmayla) Nükleer atıkları Rusya'nın yeniden değerlendirmesi, başka ülkelere ihraç etmesi mümkün görünmektedir. Türkiye'de nükleer maddenin yüzde 20'den fazla zenginleştirilmesine izin vermeyen anlaşma, bu maddenin aktarımı yapıldıktan sonra onay alınması koşuluyla plütonyumu ayırmak amacıyla radyo kimyasal bir şekilde yeniden işlenmesine olanak tanımaktadır.
Yani Türkiye için anlaşmanın açık hükümleriyle de yasak kapsamında olan nükleer silah üretimini Rusya, Türkiye'de kullandığı nükleer yakıtları ülkesine ya da başka bir ülkeye göndererek yapabilecektir.''
''GERİ DÖNÜŞÜ MÜMKÜN OLMAYAN BİR YOL...''
Açıklamada, taraflara, anlaşmayı 1 yıl önceden bildirerek fesih hakkı tanındığı belirterek, bu konuya ilişkin de şu eleştirilere yer verildi:
''Ancak bu fesih hakkının uygulamaya başlamış ya da inşası başlamış üniteler için geçerli olmadığı, fesih düzenlemesinin yalnızca TETAŞ'ın alım garantisi ve arazi tahsisi ile ilgili hükümleri kapsadığı görülmektedir. Yani Türkiye anlaşmayı feshetse dahi Rusya Türkiye'de nükleer santral yapımını devam ettirecektir. Böylece Rusya Akkuyu'daki varlığını garanti altına alırken, geri dönüşü mümkün olmayan bir yola girilmiş olmaktadır.''
