Dizilerin ve filmlerin adsız kahramanları figüranların yaşadıklarını yerinde görmek için figüran olduk. Setlere girdik, onlar gibi yaşadık. Tıpkı onlar gibi çoğu zaman 'fonda bir eşya' muamelesi görsek de yılmadık, ne rol verildiyse yaptık! Ve yaşadıklarımızı yazdık...

Sabah saat 07:00. Taksim Atatürk Kültür Merkezi'nin (AKM) önünde bir kalabalık her zamanki gibi kendilerini gelip seçecek prodüktörler bekliyor. Hemen araya kaynadık. Eli poşetli emekliler, askerden yeni dönmüş gençler, öğrenciler, yanlarında uykulu gözlerini ovuşturan çocuklarıyla ev hanımları, erkekler... Her yaştan insan var anlayacağınız. Çoğu ekmek parası için burada olsa da ucundan kıyısından kameraya görünürüm umuduyla sabahın alaca karanlığında gelenler de yok değil. Ancak günlük 20 TL yevmiyeyi doğrultmak isteyenler çoğunlukta. Seçim başladı bile. Birbiri ardına dizilmiş minibüsler durmadan figüran taşıyor setlere. Kimi kahveci taifesinden, kimi asker, kimisi de doktor olmak için bekliyor! Beklerken de şakalaşıyorlar.

Karadenizli olduğunu şivesinden öğrendiğimiz bir amca, yeni yetme bir figürana tavsiyede bulunuyor: "Yapma evladım, yolun başındasın, vazgeç bu sevdadan." 20 yıldır figüranlık yapan amcanın oynamadığı rol, girmediği kılık kalmamış. Telefonuna kaydettirdiği fotoğraflarını gururla gösteriyor yanındakilere. Sadrazam olmuş, vali olmuş, padişah olmuş. "Hakim oldum, doktor oldum. Bunca şey oldum ama hiçbir şey olamadım." diyor. Genç figüran ağzı kulaklarında anlatıyor bir önceki gün yaşadıklarını. "Güvenlik olacaksın diye çağırdılar. Hasta oldum. En sonunda da doktor yaptılar." Yukarıdaki diyalog onlarca kişinin beklediği figüran pazarından sadece bir enstantane...

Biz konuşulanlara kulak misafiri olalım derken bir minübüsü kaçırdık, iyi mi? Neyse yenisi birazdan gelir! AKM'nin yanından kalkan minibüslere binmek öyle kolay değil; önce ajansını soruyorlar. Herhangi bir ajansa kaydın yoksa iş de yok. Zira her yapımcı bir ajansla çalışıyor. İstediği sayıyı ve tipleri önceden bildiriyor. Ajans da yapımcı ve yönetmenin istediği sayıdaki elemanı otobüslere bindirip, setin olduğu mekana gönderiyor. Smail Ajans, Nive Time, May Model Ajans, Cem Ajans, Mayadroom Ajans, Slayt Productions gibi şirketler 'Figüranım abi, ne rol olursa oynarım.' diyenlerin kaydını alıyor.

Bekleyişimiz sürüyor hâlâ. Bir gün önceden ajansımızın söylediği şekilde giyindik; takım elbisemiz üzerimizde. Tembih üzerine pembe renkli gömleğimiz ve kravatımız boynumuzda. Bizi alacak münübüsü bekliyoruz. Aslında Yahşi Batı'ya gitmek vardı ama kıyafetimiz uygun değil ne yazık ki... Çünkü Cem Yılmaz'ın Yahşi Batısı'na figüran bulmak kolay olmuyor. Saçları uzun, dövmesi olan ilginç tipler aranıyor. Neyse bir dahaki sefere... 'Hatırla Sevgili'nin devamı niteliğindeki dizi için sakalı, bıyığı ve saçları uzun elamanlar isteniyor. Tühhh! Bu da bizi teğet geçti... Her adımında farklı bir insan gurubuyla karşılaşmak mümkün. Bu arada bizim minübüs de geldi... Damatlık elbisesini giyip gelenler, saçlarına ilginç şekil veren kadınlar, kuru kafa kravatlı gençler dolduk arabaya. Kalanlara selam olsun...

Figüranların setlerdeki dramı da bundan sonra başlıyor aslında. Esas oğlanlar, esas kızlar, yardımcı rollerin yanında onların hiç mi hiç değeri yok. Güzergahımız yapımcılığını Mahsun Kırmızıgül'ün üstlendiği Çubuklu Hayal Kahvsindeki 'Aşk Tadında'nın seti... Öğle üzeri gittiğimiz sette saatlerce teknik ekibin gelmesini bekliyoruz. Sıkılmalar, ağlayan çocuklar ve bir türlü başlamayan çekim. Düğün sahnesi olduğu için geç motor diyor yönetmen. Havanın kararmasını bekliyor. Bu arada bizi bir yerde toplu şekilde tutmaya özen gösteriyor asistan kızlar. Sonra birer ikişer götürüyor kameranın göreceği açılara. Kimisini oynatıyorlar pistte, kimisini dans ettiriyorlar. Uzadıkça uzayan çekimler bitmek bilmiyor. Annesinin kucağında uyuyan çocuklar, şekerleme yapan yaşlı amcalar... İlk girişte verilen sosisli ekmeğin üzerinden 8-9 saat geçiyor. Bir ara yemek yenecek bağrışmalarıyla yüzler gülüyor. Ancak ne mümkün. Ardından gelen bir bağırma... Öncelik tabi ki teknik ekibin. Kalırsa figüranlar yiyecek. Çoğumuz aç kalıyoruz. Kimin umrunda. Ne de olsa 20 TL ücret veriyoruz bakışları. Sabah ezanı ile stop sesi duyuluyor. Eve gitmek ise bir ayrı dert. Gelmeyen servisler, dolan arabalar ve daha neler neler...

Çoğu aldığı parayla evini geçindirmeye çalışırken, figüranların en önemli şikayeti gittikleri yerde 'adam yerine konulmamak.' Sabahlara kadar uzayan çekimler, evlerine giderken yaşadıkları servis sorununu unutsalar da set çalışanlarının kötü muamelesi akıllarından çıkmıyor. Kötü muamele sadece çalışanların derdi değil elbette. Nive Time Ajans'ın sahibi İdris Halıcıoğlu figüran aç da kalır, dayak da atarlar, onlar da para için ses çıkarmıyor derken, Slayt Productions'un sahibi Arda Baksan teknik ekip ile kamera arkasında kendini bilmeyen çalışanların olduğuna dikkat çekiyor. Mahsun Kırmızıgül'ün yapımcılığını üstlendiği 'Aşk Tadında'nın Çubuklu Hayal Kahvesi'ndeki setinde yaşadıklarını anlatan bir figüranın başından geçenler başka söze gerek bırakmıyor. "Öğlen saatlerinde başlayan çekimler bir sonraki günün sabahına kadar uzadı. Gece yarısana kadar aç beklediğimiz sette tam yemek sırasına girmiştik ki 'figüranlar yemesin', 'figüranlar yemiyor' diye anons yapıldı. Set çalışanının önden yemesi tabii ki normal olabilir, fakat bunu bağıra çağıra yapmaya ne gerek var? Zaten önden gidenler fazla yemek yiyince arkadan gelenler yani figüranlar yine aç kalmış oldu."

"Gelenlerin içinde paraya ihtiyacı olanlar kadar meşhur olmak hayaliyle gelenler de var. Her tür insan var içlerinde. Birkaç güne kadar yoğunluk daha da artar. Bir de bu işi ek gelir olarak yapanlar var. Oyunculara yalakalığın her türlüsü yapılırken, figürasyon aç da kalıyor, çoğu zaman yolda da bırakılıyor. Bağırıp çağırıyorlar, küfür de ediyorlar dövüyorlar da. Hayvan yerine koyuyorlar. Onlar da para için sesini çıkartmıyor. Bir de 20-25 TL veriyoruz bunlara. Yapım şirketi insanları köle gibi kullanıyor. Normalde 50 TL'den aşağı gitmemesi lazım insanların."

***

"Normalde işsizlik arttığı için müracaatlar biraz yoğunlaştı. Gelenlerin amacı genelde para kazanmak. Figürasyondan şöhret olacaklarını düşünmüyorlar zaten. Herkes bunun farkında. Ek gelir amaçlı olarak geliyorlar. Günlük 25 TL'den başlıyor. İşsiz kalmaktansa küçük paralara ailesine katkıda bulunmak istiyorlar. Kötü muameleye gelince şirketten şirkete değişir bu. Sizin şirketiniz hakkınızı savunursa, kimse kötü davranamaz. Para ödemeyen yerler dahi var, o yüzden çoğu firma bizimle çalışıyor."

***

Arda Baskan Slayt Productions

"Müracaatta bulunan kişiler genelde gençlerden oluşuyor. Hem paraya ihtiyacı olanlar hem de şöhret olmayı düşünenler geliyor. Buradan aldığı parayla evinin masrafını çıkarmaya çalışanlar da var. Genelde yaşlılar bunlar. Bir de sanatçıyı görüp fotoğraf çektirmek için gelenler var içlerinde. 25 TL veriyoruz. Bu az tabii ama ajanslar 30-35 TL alıyor. Tabii ki çalışanın hakkını korumak lazım. Teknik ekip ile kamera arkasında kendini bilmeyen ama okumuş arkadaşlar yetki alınca kendilerini bir şey sanıyorlar. Uyarıyoruz, anlamadığı takdirde ekibi olduğu gibi geri çekiyoruz. Ama bu düzelecek gibi görünmüyor."

***

1-Yaşlı genç fark etmez. En yakındaki bir ajansa müracaat etmeniz yeterli.

2-Görünümünüze dikkat etmeli, bakımlı olmalısınız.

3-Çekimlere çağrıldığınızda mutlaka yedek kıyafet getirmelisiniz.

4-Söz verdiğiniz çekime mutlaka gitmelisiniz, aksi takdirde önceki alacaklarınız da iptal edilebilir.

5-Ücret az olup 20 ile 25 TL arasında değişmektedir.

6-Çekimlerin başlangıcı ile bitişi arasındaki sürenin ucu açıktır.