Kitapta, geçtiğimiz günlerde İstanbul'da vefat eden Zaim'in kültürel, sosyal ve iktisadi geleceğiyle ilgili değerlendirmelerinin bulunduğu makale ve konuşma metinleri yer alıyor.

Zaim, kitapta yer alan
Boğaziçi Dergisi için 1984 yılında verdiği röportajında,
''bir uyanış içinde olan İslam dünyasında Türkiye'nin mümtaz bir mevkiye sahip olduğunu, Türkiye, Pakistan, İran ve Mısır gibi bölgenin 4 önemli devletinin, Suudi Arabistan gibi finansman yapısı kuvvetli ülkelerle işbirliği yapmasının bölgede hem sükuneti hem istikrarı sağlayacağı'' görüşünü dile getiriyor.

Röportajında sanayi devrimi sonrası sınıf farklılıkları yaratan kapitalist sisteme karşı, sosyalist ve komünist hareketlerin ortaya çıktığını, ancak İslam toplumlarında batı toplumunun aksine bu gibi kesin sınıf hareketlerinin görülmediğini ifade eden Prof. Dr. Zaim, şu tespitlerde bulunuyor:

''Bizde fakir, okumamış halk kütlesi umumiyetle dini inançlarına sadıktır. Dolayısıyla cemiyetteki mevcut manevi ve kültürel değerleri benimseyen bir yapıda ve bunları muhafaza etmeye mütemayildir. Böylece bu değerleri değiştirecek akımlara da sempati duymuyor. Dolayısıyla ideolojik akımlar ortaya çıkınca kapitalizme karşı olan telakkileri benimseyen partilerin, görüşlerin, grupların bu kütlelere yaklaşmaları halinde beklenen kabul edici davranışı tam göremediklerini görüyoruz.''

Türkiye'deki eğitim yapısının milli bir yapıya kavuşamadığı görüşünü ifade eden Zaim, bu nedenle
''Batı modeliyle eğitilen gençlere ne tam Batı felsefesinin, ne de milli felsefenin verilemediğini'' savunuyor.

Zaim, o dönemde gençlerin
''mana, istikamet ve ideal bakımından bocalamaktan kurtulamadığını'' ifade ederek, ''Türkiye'de ve görebildiğim İslam dünyası ülkelerinde okuyanlar, batıyla çok temas eden zenginler bir formasyon bozukluğuna uğramışlardır. Bu yüzden bu kütlelerde değerlerinden soğuma ve kopma temayülleri tabana nazaran daha çok kuvvetli olmuştur'' görüşünü dile getiriyor.

Sol hareketlerin bahsedilen bu kesimler üzerinde daha etkin olduğunu kaydeden Zaim, röportajında, ''Dolayısıyla Batıdaki sağ kavramını İslam dünyasına adapte etmeye kalktığınız zaman bakıyorsunuz orada sağ diye ifade edilen zengin, kapitalist, dini, askeri, bürokrat zümrelerin buradaki yapıya aynen ve tamamen oturması mümkün olmuyor'' değerlendirmesinde bulunuyor.

-''İSLAM DÜNYASI UYANIŞ İÇİNDE''-

İslam ülkelerinin, Batıda benimsenen akımların kendilerine uymadığını, bir kalkınma gerçekleştiremediklerini yavaş yavaş fark ederek başka çözüm yolları aramaya başladığını, petrolle de zenginleşen bu ülkeler arasında iktisadi, sosyal, kültürel ve politik alanda işbirlikleri yapıldığını anlatan Sabahattin Zaim, ''Bu ülkelerin hemen hepsinde İslama doğru gidiş hareketi olmakla beraber, bulundukları yapı birbirinden farklı olduğu için hepsinin davranış ve yaklaşım biçimleri değişik. Bazıları bakıyorsunuz 'Biz hem Müslümanız ve İslamcıyız, hem sosyalist, hem milliyetçiyiz' diyor ama hepsinde bir uyanış hareketi mevcut'' görüşünü dile getiriyor.

Zaim, İslam dünyasının Marksizme ve komünizme ilgisinin İslam'daki ''Sosyal adalet'' anlayışından kaynaklandığını belirtiyor.

''Hristiyan ülkelerin ateistlerinin fakir İslam dünyasına el uzattıklarına'' değinen Zaim, ''İslam dünyasının da Allah'a inanan Hristiyanlar'a el uzatmak durumunda olduğunu'' kaydediyor. Zaim, ''Hristiyan batı dünyasının bu hareketlerine bir karşılık olmadığı için dengenin de bozulduğunu'' ifade etti.

Batının Müslüman ülkelerdeki halkı İslamiyetten uzaklaştırmaya ve değerlerinden koparmaya çalıştığını anlatan Zaim, şu görüşleri dile getiriyor:

''İslam dünyası uyanış içindedir. Bu İslam dünyasında, Türkiye, mümtaz bir mevkiye sahiptir. Türkiye bu bölgenin ve çevrenin en kuvvetli devletlerinden bir tanesidir. Bana öyle geliyor ki, Pakistan, İran Türkiye ve Mısır gibi bölgenin 4 önemli, nüfusu kalabalık ve tarihi olan devletinin Suudi Arabistan gibi finansman yapısı kuvvetli ülkelerle işbirliği artarsa bu bölgede hem sükunet, hem istikrar sağlanır, hem de iktisadi sosyal kültürel kalkınma gerçekleşir.''

-''TÜRKİYE'DE YENİ BİR NESİL YETİŞMEKTE''-

''Türkiye'de yeni bir nesil yetiştiğini, bunların ciddi eserler okuduğunu ve Türk aydınlarının artık dünyada gerçekte neler olduğunu bildiğini'' anlatan Zaim, ''Türk Milletinin kendi özelliklerini ve İslami değer hükümlerini tartarak pozitif ilmin ışığında batının teknolojisini alıp, çağdaş medeniyetler içinde bunları hallihamur ederek kıvama sokacağına inanıyorum. Bu gayret Türkiye'de gözüküyor'' değerlendirmesinde bulunuyor.

Prof. Dr. Zaim, günümüzde Batı toplumunun bir boşluk ve arayış içinde olduğunu ifade ederek, ''İslam'ın özünü içine koyup kalkınma içinde bir cemiyet meydana getirilebilinirse bütün insanlığa ışık tutulabilineceğini'' kaydediyor.

-GÖNÜLLÜ TEŞEKKÜLLER-

Zaim, Yeni Türkiye Mecmuası'nda 1997 yılında yayımlanan makalesinde ise Türkiye'de demokrasinin tam olarak uygulanması, insan haklarına riayet edilmesi ve bunların hukuki esaslara dayandırılmasının ve bir hukuk devletinin varlığının temel hedef olması gerektiğini vurguluyor.

Fransız İhtilali ve Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Beyannamesi ile benimsenen prensiplerin İslam'da zaten mevcut olduğunu ifade eden Prof. Dr. Zaim, makalesinde şu görüşleri dile getiriyor:

''Fakat bu zahir kabule rağmen hem dünyada hem de ülkemizde insan hakları ihlal edilmektedir ve bundan en fazla inançlı ve muhafazakar kesimler mutazarrır olmaktadır. Buna karşılık yapılacak iş halkın gönüllü teşekküller etrafında teşkilatlanarak hak ve hukukunu muhafaza etmeye çalışması, her türlü demokratik platformda hukuki yollardan hakkını aramasıdır.''

Türkiye'de gönüllü teşekküllerin 1950 yılından sonra çok partili hayata geçiş ile birlikte ortaya çıktığını, bundan evvel ''ilim ve servetten yoksun'' olan inançlı kesimler bulunduğunu belirten Zaim, bugün hem Türkiye'de, hem İslam dünyasındaki esas meselenin milletin devletle tam manasıyla kaynaşamaması olduğunu kaydediyor.

Zaim ''Devlet yönetimine hakim olan bürokratların entel davranışlarla, milletin değerlerine yabancı kalışları, soğuk davranmaları milletin devletiyle bütünleşmesini engellemekte, yönetilenlerle yönetenler arasındaki uyumsuzluk lokomotifin kantarı çekmesini güçleştirmektedir'' tespitinde bulunuyor.

-TÜRK CUMHURİYETLERİ İLE İLİŞKİLER-

Prof. Dr. Sabahattin Zaim, Altınoluk Dergisi'ne verdiği röportajda da, Türkiye'nin Türk Cumhuriyetleri ile ilişkilerini çok ciddi şekilde ele alması gerektiğini vurgulayarak, ''Müslüman Türk Cumhuriyetleri'nin sağlıklı bir şekilde yapılanmalarının şartının ne olduğu'' sorusuna üzerine, ''Türk-İslam ülkelerinde İslam iktisadı modeline dönüşte bir uyanma olduğunu, ancak bu ülkelerde yavaş yavaş bir koordinasyon sağlanması gerektiğini, sistemin kurulması için henüz erken olduğunu'' ifade ediyor.

21. yüzyıla girerken İslam dünyasında işbirliğinin artırılması gerektiğini belirten Zaim, Afrika ülkelerinin de çok önemli olduğunu vurguluyor.

ABD'de, ''Afrika'nın 21. asrın kalesi'' olarak değerlendirildiğini, Afrika'ya sahip olan medeniyetin dünyaya sahip olacağı yönünde görüşlerin dile getirildiğini anlatan Zaim, Hristiyan batı dünyası için Afrika'da komünizm ve İslamiyet gibi iki tehlikenin görüldüğünü ifade ediyor.

''Komünizmin yıkılmasıyla Batı toplumu için bir tek İslamiyet tehlikesi kaldığı'' görüşünü aktaran Zaim, ''İslamiyet Afrika'ya girerse bu kıta batı medeniyeti için ilelebet kaybolur'' şeklinde bir saptamanın da yapıldığını dile getiriyor.

-AB VİZYONU-

Prof. Dr. Sabahattin Zaim, 1990 yılında Aydınlar Ocağı'nda yaptığı konuşmada da, 2. Dünya Savaşı'ndan sonra Türkiye'nin siyasi, kültürel, askeri iktisadi alanda Orta Doğu'dan koparak batı blokunun bir parçası olduğunu anlatarak, ''Türkiye dünyanın süratle gelişen iktisadi ve siyasi bünyesi içinde jeopolitik durumun arz ettiği biçimde çok yönlü bir siyaset izlemeye mecburdur. Türkiye'nin bir asırlık stratejiye sahip olması gereklidir. Bu durumda kendi politikasını oluşturmalı'' ifadesini kullanıyor.

Zaim, konuşmasında şu değerlendirmelerde bulunuyor:

''Türkiye'nin AB ile ilişkilerinde bünyevi bir dengesizlik ve Türkiye'nin aleyhinde bir tutum vardır. Kanaatimce TÜrkiye'nin takip etmesi gereken çok yönlü ve şahsiyetli bir dış politika olmalıdır. Önce komşularıyla iyi geçinmeli, pürüzlerimizi halletmeliyiz. Sonra İslam dünyasıyla İslam Konferansı çerçevesinde ve Türk dünyasıyla münasebetlerimizi geliştirmeliyiz. Büyük komşumuz Rusya ve Uzak Doğu'nun güçlü ülkeleri olan Çin ve Japonya ile de ilişkilerimizi sıcak tutmalıyız. Bu çerçeve içinde de, İngiltere ve Fransa gibi AB sürecinde özelliklerimizi ihtar eden ayrıcalıklı şartlarla AB ile entegrasyona gitmeliyiz. Müzakere safhaları için AB'nin normlarını çok iyi incelememiz ve kendi normlarımıza intikal ettirmek için her konuda ciddi bir hazırlık içinde olmamız gerekir. AB'den kesin cevap alınmazsa Türkiye gümrük birliğinden çıkacağını ima etmeli, gümrük birliğinden çıkarak çok yönlü ve şahsiyetli dış politikasını yürütmeli.''

Kitapta, Prof. Dr. Zaim'in, İslam ekonomisi, İslam dünyasında işbirliği ve iktisadi hareketleri konu alan yazıları da bulunuyor.

14 Aralık 2007, Cuma

Bu cengâverlerin içinde Aslan Zeamet (zahmet sahibi) isimli bir yiğit vardır. Bu yiğit, Üsküp'ün Bulgaristan'a doğru uzanan İşkip şehrinde kendine yer tutar. Aslan Zeamet'in soyu, Keresteci Mehmet Bey'e kadar ulaşır. Kereste ticareti ile meşgul olan Mehmet Bey, Balkan Harbi çıkınca dedeleri gibi cepheye koşar. İlk önce Balkan Harbi'nde sonra da Birinci Cihan Harbi'nde savaşır. O yıllarda Mehmet Bey'in Sabahattin ismini verdiği oğlu doğar. Yıl 1926'dır. Harbin akabinde Yugoslavya'nın Müslümanlara uyguladığı zulüm sebebiyle Mehmet Bey ailesiyle Türkiye'ye döner. Şeceresini tüm detaylarıyla bilen Sabahattin Zaim, yaşadıklarını ve annesinin de Kafkasya'dan geldiğini ne zaman anlatsa 'Biz göçmen değil muhaciriz.' diyordu. 1934 yılında Türkiye'ye geldiklerinde Fatih'te dedesinin evinde oturmaya başlar. İlkokula Yugoslavya'da başlayan Zaim, burada Makedonya'nın Cumhurbaşkanı Kiro Gligorov ile aynı sınıfta okur. 3. sınıftan sonrasını Fethiye okulunda tamamlar. Daha sonra Arapça ve Farsçanın okullardan çıkartıldığı Batılılaşma döneminde Vefa Lisesi'ne yazılır. 1940'lı yıllarda hayata geçirilmeye çalışılan Batılı sınıfların ilk öğrencilerinden biri Odur. Eğitim sisteminin ağır müfredatına dayanamayan öğrenciler okuldan uzaklaşırken, Zaim ve 13 kişi okulu bırakmaz. Nurettin Topçu ve Reşat Ekrem Koçu gibi dönemin en iyi isimlerinden dersler alır. Zaim hoca, "Tüm inkılâplar insanları, İslam'la, Osmanlı ile olan münasebetlerini kesme hamleleri üzerine kuruluydu. Hatta resmen Hıristiyanlığı teklif edenler bile olmuştur. Böyle bir dönemde Kur'an okumak ve okutmak yasaktı." diyordu.

1947'de Mülkiye'yi bitirdikten sonra İstanbul'da Fatih kaymakam vekili olarak çalışır. Memuriyetle akademik çalışma arasında birtakım sıkıntılar yaşasa da doktora derslerine devam eder. Ord. Prof. Dr. Gerhart Kessler ve Chris Noysvart gibi hocalardan dersler alır. O yıllar kanunların üniversitelerden geçip sonra Meclis'e gittiği yıllardır. Zaim Hoca o dönemi, "Eğer sendikaların istikameti bizim kürsüde değil de İdris Küçükömer'in kürsüsünde olsaydı Türkiye komünist olurdu." diye anlatır.

Amerika'dan dönünce Türkiye'de ilk kez çalışma ekonomisi dersini vermeye başlar. 1957'de Zeyrek'teki Abdülaziz Efendi'ye gider. Buradaki toplantılarda Necmettin Erbakan ve Korkut Özal'la tanışır. Türk sanayiinde önemli mihenk taşlarından birisi olacak Gümüş Motor projesi bu görüşmelerde ortaya çıkar. Lakin Avrupa ve Amerika Türkiye'ye motor fabrikası satmaz. Pes etmeyen Zaim hoca, Uzel Traktör Sanayii ile Anadolu Cam Sanayi'nin kurulmasına önayak olur. Faisal Finans'ta başkan vekilliği yapar. İslam ülkelerinde her türlü faaliyet için onun ismi öne çıkmaya başlar. Artık İslam dünyasında aranan ekonomi otoritesidir. Çalışma ekonomisi konusundaki kitaplarıyla ayetler ve hadislerle günümüz ekonomisine ışık tutucu çözümler sunar. Örneğin şu tespitleri ciddi kabul görür: "İslamiyet'te borç tavsiye edilmez. Peygamberimiz dua ederken şöyle derdi: 'Ya Rabbi, beni günah işlemekten ve borca girmekten koru, muhafaza eyle'. Şimdi 'Borç yiğidin kamçısıdır' derler. Buna benzer sözlerin hepsi münafıkların sözleridir."

Osmanlı'nın yıkımından yıllar sonra 1969'da ilk defa İslam İktisadı Konferansı düzenlenir. Birçok iktisatçı Cidde'de yapılan bu konferansa katılır. Aynı yıl Riyad'da bu sefer Sabahattin hoca bir kongre yapar. Kongreye Turgut Özal da iştirak eder. Kongrelerin semeresi, Cidde'de Uluslararası İslam İktisadi Enstitüsü, Pakistanlı Ziya-ül Hakk'ın İslam Üniversitesi'ni açması ve İslam Kalkınma Bankası kurulmasıyla alınır. Bundan sonrasını Sabahattin hocanın anlattıklarından öğrenelim: "1990'dan sonra Rusya'nın yıkılmasıyla birlikte tekrar ehl-i küfür İslam'a karşı birlik oldu. İslam dünyası da buna karşı hazırlıklı davranamadı. İslam dünyası başsız kaldı. Kral Faysal, Rıza Şah, Turgut Özal, Ziya-ül Hak öldüler... İslam ülkelerinde, devletle milletler birbirinden kopuktur... Yöneten kadrolar ihlâslı olmayınca milletler arası kurumsal işbirliği de yapılamıyor... Bizim görmemiz, başarılı olmamız şart değil. Karınca misali Kâbe'ye doğru yürüyeceğiz, yürüyebildiğimiz kadar."

NURULLAH KAYA

10 Aralık 2007, Pazartesi

Hayatını insan yetiştirmeye adayan 'hocaların hocası' Prof. Dr. Sabahattin Zaim, kendi ifadesiyle 'diktiği fidanlar'ın ülke hizmetine geldiğini görerek fani dünyadan ayrıldı. Lenf kanseri sebebiyle 15 gün önce İstanbul Özel Sema Hastanesi'nde ameliyat geçiren Prof. Dr. Zaim, önceki gün rahatsızlanarak aynı hastaneye kaldırıldı. Yoğun bakıma alınan Zaim, dün sabaha karşı hayatını kaybetti. Prof. Dr. Zaim'in yetiştirdiği öğrenciler arasında Cumhurbaşkanı Abdullah Gül, Başbakan Tayyip Erdoğan, Başbakan Yardımcısı Nazım Ekren, İçişleri Bakanı Beşir Atalay, Maliye Bakanı Kemal Unakıtan ile eski siyasetçilerden Ali Coşkun, Nevzat Yalçıntaş gibi çok sayıda isim bulunuyordu.

Prof. Dr. Zaim, öğrencilerinin bugün ülkenin idarecileri olacağını hayal edemediğini, ancak onların ülkeye, millete güzel hizmetler edeceklerine inandığını dile getirmişti. Üniversitelerin insan yetiştirme müesseseleri olduğuna inanan Prof. Dr. Zaim, her devletin 5-10 kişi tarafından yönetildiğini, bu sebeple 'insan yetiştirmenin' her şeyden önemli olduğunu ifade ediyordu. 'İktisatın duayeni', 40 yıl görev yaptığı İstanbul Üniversitesi'nde öğretim üyeliği yaptığı sırada öğrenci yetiştirmeye verdiği önemi şu şekilde anlatmıştı: "

1970'li yılların sonlarına doğru Sakarya Üniversitesi'nde İktisat Akademisi kurulmuştu. Ben de kendi üniversitemin yanı sıra burada da ders veriyordum. Buraya 24 kişiyi asistan olarak aldım ve kendime göre bir fidanlık oluşturdum. Aldığım bu asistanlar arasında Cumhurbaşkanı Gül gibi şu anda tanınmış birçok siyasetçi ve bilim adamı bulunuyordu. 24 asistanı aldığım zaman 'Ne yaptın hocam, bu kadar insan alınır mı?' diyenlere, 'Ben bir fidanlık oluşturdum, bu fidanlar yarın büyüyüp meyve vermeye başlayacak.' cevabını vermiştim."

81 yaşında vefat eden Prof. Dr. Zaim, ilerleyen yaşına rağmen emekliliğini konferans vererek, öğrenci yetiştirerek, yurtiçi ve yurtdışındaki sosyal ve kültürel etkinliklere katılarak değerlendiriyordu. Bugüne kadar binlerce öğrenci yetiştiren ve yetiştirdiği öğrencilerin bir kısmı bugün devletin önemli kademelerinde olan Prof. Dr. Sabahattin Zaim, hep mütevazı hayatıyla dikkat çekmişti. 5 çocuk babası, 10 torun sahibi olan Prof. Dr. Zaim, bugüne kadar yetiştirdiği öğrenciler ve iktisat alanındaki 'duayenliği' sebebiyle hep saygı gören bir isimdi.

Özellikle 'İslam Ekonomisi' üzerine yaptığı teorik çalışmaları sebebiyle pek çok ödül alan Prof. Dr. Zaim, İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi'nde görev yaptığı sırada aynı zamanda Milli Türk Talebe Birliği'nde (MTTB) 'Sosyal İşler Başkanlığı' görevini yürütüyordu. Üniversiteden öğrencileriyle MTTB'de görüştüğünü ve dernek çatısı altında iktisat konferansları verdiğini anlatan Prof. Dr. Zaim, "İnsanların en hayırlısı insanlara faydalı olanıdır." hadis-i şerifini hayatına ilke edindiğini her gittiği yerde açıklıyordu.

Prof. Dr. Zaim, bugün ülkeyi idare eden ve bir zamanlar öğrencileri olan siyasetçilere 'ekiplerini' iyi kurmaları yönünde tavsiyelerde bulunuyordu. Cumhurbaşkanı Gül'ü 'beyefendi, sakin, azimli ve vefalı' bir kişi olarak nitelerken, Maliye Bakanı Unakıtan'ın ise yaptığı 'şakalarla' belleğinde iz bıraktığını açıklamıştı. Öğrencilerinden Cumhurbaşkanı Gül'ün kendisi için ayrı bir yeri olduğunu ve hayatının hiçbir döneminde kendisiyle irtibatını koparmadığını belirten Zaim Hoca, "Başbakan olduğu zaman Ankara'ya geldiğim sırada Sayın Gül bana, 'Bir numara olmanın işi zor hocam' demişti. Şu anda işinin çok daha zor olduğunu tahmin edebiliyorum. Ama dualarımızla onun yanındayız." demişti. Zaim, kurucu dekan olarak görev yaptığı Sakarya Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi'nden 1998 yılında emekli oldu, ancak ilimle uğraşmayı bırakmadı. Emeklilik yıllarını 'okuyorum, yazıyorum ve konuşuyorum' şeklinde değerlendirdiğini anlatan Zaim, emekliliğini konferans vererek, öğrenci yetiştirerek, yurt içi ve yurt dışındaki sosyal ve kültürel etkinliklere katılarak değerlendirdi.

Prof. Dr. Sabahattin Zaim, yüzlerce bilim adamı ve devlet adamı yetiştirdi. Karakter itibarıyla çok sempatik, güler yüzlü ve sosyal ilişkileri güçlü olan Sabahattin Zaim, öğrencilerinin bütün meseleleriyle yakından ilgileniyordu. Yarım asırdır Zaim'in yanından hiç ayrılmayan Prof. Dr. Nevzat Yalçıntaş, ülkenin gerçek bir ilim adamını kaybettiğini belirtiyor. Vefatından birkaç gün önce kendisini ziyarete giden Yalçıntaş'a öğrencileriyle ilgilenmesini vasiyet eden Zaim, beyefendi kişiliğiyle tanınıyor. "Evlatlarına gösterdiği şefkatin aynısını bize de gösterirdi." diyen Yalçıntaş, hocasıyla ilgili bir hatırasını şöyle anlatıyor:

"Oğlum Murat Yalçıntaş'ı sünnet ettirmek için düğüne karar vermiştik. Bunu duyan hocam düğün masrafları için bankada biriktirdiği parayı bana vermek istediğini söyledi. Karşı çıkmama rağmen benimle Beyazıt'tan Karaköy'e kadar yürüyerek bankadan para çekip verdi." Zaim'in yanında uzun süre asistanlık yapan Doç. Dr. Numan Kurtulmuş, 'hocaların hocası'nın emekli olduktan sonra talebelerine anlattığı hatıratın yakında yayınlanacağını ifade ediyor. 1985'ten 1998'e kadar asistanlığını yapan Kurtulmuş, Prof. Dr. Zaim emekli olduktan sonra bir grup talebesinin 20 hafta boyunca onunla bir araya gelerek hatıratını anlattırdıklarını belirtiyor.

Sanayi Bakanlığı Müsteşarı Prof. Dr. Yusuf Balcı, Türkiye'de belli bir misyona sahip ne kadar insan varsa hepsinde Zaim'in büyük katkıları olduğunu vurguluyor. 1983'ten itibaren Zaim Hoca'nın asistanlığını yapan, doktora tezini de ona veren Balcı, 'hocaların hocası'nın dikkat çeken özelliklerini şöyle sıralıyor: "Konuları, insanların zihninde soru işareti bırakmayacak şekilde halisane anlatıyordu. Uluslararası camiada da çok büyük etkiye sahipti. İslam ekonomisine ilişkin ilk eserleri yayınlayanlardandı."

Öte yandan, Sema Hastanesi Başhekimi Doç. Dr. İlyas Akdemir, Zaim'in son anına kadar Kur'an-ı Kerim okuduğunu belirterek, kendisini en çok mutlu eden durumlardan birinin de Makedonya'da kendi ismini taşıyan okuldan gelen öğrencilerin ziyareti olduğunu söyledi. Sabaha karşı vefat eden Zaim ile ilgili bilgi veren Akdemir, "10 aydır lenf kanseriydi. Kanserin yayılmış olması, hastanın da yaşlı olması sebebiyle kemoterapi uygulanmadı. Sadece ağrı kesici ve beslenmeye yönelik bir tedavi uygulandı. Çok şükür çok ıstırap çekmedi." şeklinde konuştu. Çok önemli kişilere emek verdiği için hastanede kaldığı 3 haftalık dönemde çokça ziyaretçisi olan Zaim'i Başbakan Erdoğan'ın da ziyaret ettiğini belirten Başhekim, Cumhurbaşkanı Gül'ün de sık sık arayarak halini sorduğunu kaydetti. Nergihan Çelen, Servet Dağ, Ercan Yıldız; İstanbul

Devlet-i Âliye-i Osmaniye'nin yavaş yavaş sendelediği 17. yüzyılda Anadolu topraklarının manevi şehri Konya'dan, bir grup sipahi, atlara binerek Balkanlar'a doğru yol alır. Bu cengâverlerin içinde Aslan Zeamet (zahmet sahibi) isimli bir yiğit vardır. Bu yiğit, Üsküp'ün Bulgaristan'a doğru uzanan İşkip şehrinde kendine yer tutar. Aslan Zeamet'in soyu, Keresteci Mehmet Bey'e kadar ulaşır. Kereste ticareti ile meşgul olan Mehmet Bey, Balkan Harbi çıkınca dedeleri gibi cepheye koşar. İlk önce Balkan Harbi'nde sonra da Birinci Cihan Harbi'nde savaşır.

O yıllarda Mehmet Bey'in Sabahattin ismini verdiği oğlu doğar. Yıl 1926'dır. Harbin akabinde Yugoslavya'nın Müslümanlara uyguladığı zulüm sebebiyle Mehmet Bey ailesiyle Türkiye'ye döner. Şeceresini tüm detaylarıyla bilen Sabahattin Zaim, yaşadıklarını ve annesinin de Kafkasya'dan geldiğini ne zaman anlatsa 'Biz göçmen değil muhaciriz.' diyordu. 1934 yılında Türkiye'ye geldiklerinde Fatih'te dedesinin evinde oturmaya başlar. İlkokula Yugoslavya'da başlayan Zaim, burada Makedonya'nın Cumhurbaşkanı Kiro Gligorov ile aynı sınıfta okur.

3. sınıftan sonrasını Fethiye okulunda tamamlar. Daha sonra Arapça ve Farsçanın okullardan çıkartıldığı Batılılaşma döneminde Vefa Lisesi'ne yazılır. 1940'lı yıllarda hayata geçirilmeye çalışılan Batılı sınıfların ilk öğrencilerinden biri Odur. Eğitim sisteminin ağır müfredatına dayanamayan öğrenciler okuldan uzaklaşırken, Zaim ve 13 kişi okulu bırakmaz. Nurettin Topçu ve Reşat Ekrem Koçu gibi dönemin en iyi isimlerinden dersler alır. Zaim hoca, "Tüm inkılâplar insanları, İslam'la, Osmanlı ile olan münasebetlerini kesme hamleleri üzerine kuruluydu. Hatta resmen Hıristiyanlığı teklif edenler bile olmuştur. Böyle bir dönemde Kur'an okumak ve okutmak yasaktı." diyordu.

1947'de Mülkiye'yi bitirdikten sonra İstanbul'da Fatih kaymakam vekili olarak çalışır. Memuriyetle akademik çalışma arasında birtakım sıkıntılar yaşasa da doktora derslerine devam eder. Ord. Prof. Dr. Gerhart Kessler ve Chris Noysvart gibi hocalardan dersler alır. O yıllar kanunların üniversitelerden geçip sonra Meclis'e gittiği yıllardır. Zaim Hoca o dönemi, "Eğer sendikaların istikameti bizim kürsüde değil de İdris Küçükömer'in kürsüsünde olsaydı Türkiye komünist olurdu." diye anlatır.

Amerika'dan dönünce Türkiye'de ilk kez çalışma ekonomisi dersini vermeye başlar. 1957'de Zeyrek'teki Abdülaziz Efendi'ye gider. Buradaki toplantılarda Necmettin Erbakan ve Korkut Özal'la tanışır. Türk sanayiinde önemli mihenk taşlarından birisi olacak Gümüş Motor projesi bu görüşmelerde ortaya çıkar. Lakin Avrupa ve Amerika Türkiye'ye motor fabrikası satmaz. Pes etmeyen Zaim hoca, Uzel Traktör Sanayii ile Anadolu Cam Sanayi'nin kurulmasına önayak olur. Faisal Finans'ta başkan vekilliği yapar. İslam ülkelerinde her türlü faaliyet için onun ismi öne çıkmaya başlar. Artık İslam dünyasında aranan ekonomi otoritesidir. Çalışma ekonomisi konusundaki kitaplarıyla ayetler ve hadislerle günümüz ekonomisine ışık tutucu çözümler sunar. Örneğin şu tespitleri ciddi kabul görür: "İslamiyet'te borç tavsiye edilmez. Peygamberimiz dua ederken şöyle derdi: 'Ya Rabbi, beni günah işlemekten ve borca girmekten koru, muhafaza eyle'. Şimdi 'Borç yiğidin kamçısıdır' derler. Buna benzer sözlerin hepsi münafıkların sözleridir."

Osmanlı'nın yıkımından yıllar sonra 1969'da ilk defa İslam İktisadı Konferansı düzenlenir. Birçok iktisatçı Cidde'de yapılan bu konferansa katılır. Aynı yıl Riyad'da bu sefer Sabahattin hoca bir kongre yapar. Kongreye Turgut Özal da iştirak eder. Kongrelerin semeresi, Cidde'de Uluslararası İslam İktisadi Enstitüsü, Pakistanlı Ziya-ül Hakk'ın İslam Üniversitesi'ni açması ve İslam Kalkınma Bankası kurulmasıyla alınır. Bundan sonrasını Sabahattin hocanın anlattıklarından öğrenelim: "1990'dan sonra Rusya'nın yıkılmasıyla birlikte tekrar ehl-i küfür İslam'a karşı birlik oldu. İslam dünyası da buna karşı hazırlıklı davranamadı. İslam dünyası başsız kaldı. Kral Faysal, Rıza Şah, Turgut Özal, Ziya-ül Hak öldüler... İslam ülkelerinde, devletle milletler birbirinden kopuktur... Yöneten kadrolar ihlâslı olmayınca milletler arası kurumsal işbirliği de yapılamıyor... Bizim görmemiz, başarılı olmamız şart değil. Karınca misali Kâbe'ye doğru yürüyeceğiz, yürüyebildiğimiz kadar."

10 Aralık 2007, Pazartesi

rkocak@habername.com