İlk bakışta zannedersem hepimiz ubasute geleneğini hunharca ve insanlık dışı olarak niteleyeceğizdir. Lakin günümüz modern insanının ubasuteyi değişik şekillerde uyguladığını söyleyebiliriz. Ötanazi bunun yasal hale dönüşmüş şekli. Bundan daha acıklısını ise, ister evlerinde isterse huzurevlerinde olsun, kendi hallerine terk edilen yaşlı ana-babaların durumu ortaya koyuyor. 1990'lı yılların başında İngiltere'de doktora yaparken, hem İngiliz toplumunu tanımak hem de beğendiğim İngiliz romancı Thomas Hardy'nin izini sürmek için, Noel tatilinde Dorset'te bir aileye konuk olmuştum. Noel, yaşlı ana-baba için biricik kızları ve oğulları ile buluşma anlamını taşıyordu. Lakin gelmedikleri gibi telefon bile etmemişlerdi. Sadece kuru bir Noel kartı gelmişti. Onların ne kadar üzüldüklerine buruklukla tanık olmuştum. Hâlâ 'İyi ki sen geldin!' sözleri kulaklarımda. Yine aynı yıllarda, ikindi vakitlerinde şehrin yeşil sokaklarında dolaşırken, güzel bahçeli huzurevlerinin perdesi açık pencerelerinden dışarı bakan yaşlı insanları hatırlıyorum. Loş ışıklı odalardan ifadesiz yüzlerinin feri kaçmış gözleriyle pencereden dışarıya fırlattıkları boş bakışlar tahayyülümden gitmiyor. O insanların çoğu için hayatın anlamı senede bir kere evlatlarının Noel dolayısıyla kendilerini ziyaret etmesini beklemekti. Ancak o zaman şefkat ve his dolu bakışlar görürdüm. Ama o zamanlarda bile ifadesiz yüzlerle boş bakışlarını camın dışına taşıranlar olurdu. Belli ki onları kimse ziyaret etmemişti. Belki de etmeyecekti ve bu ölüme kadar sürecekti. Yani aslında onlar huzurevlerinde ölmeye terk edilmişti. Tıpkı Japon ubasute geleneğinde olduğu gibi. Yalnız iki fark vardı. Birincisi ıssız ve soğuk bir dağ başında değillerdi, çok daha konforlu bir ortamdaydılar. İkincisi ise birkaç gün içinde ölmeyeceklerdi. Lakin aynı kadim dönem Japon yaşlıları gibi bu modern dönem İngiliz yaşlıları da ölümü bekliyorlardı. Yalnız, şefkatsiz bir bekleyiş. Üstelik ölüm bekleyişi modern dönem İngiliz yaşlıları için eski Japonlar gibi birkaç günlük değil, yıllara uzanan bir bekleyişti.

Huzurevlerinde ya da kendi evlerinde yalnız ve şefkatsiz bekleyişlerle hayatının sonuna varan yaşlılar şüphesiz sadece İngiltere'de değil, bugün bütün modern toplumlarda rastlayabileceğimiz bir vakıa. Günümüz modern dünyasının yaşlılar için kadim Japonya'dan daha az hunhar ve daha fazla insani olduğunu söylemek sanırım zor. Doğrudur, modern dünya geliştirdiği hayat sigortası sistemleriyle artık yaşlıların birkaç gün içinde ölmelerine müsaade etmiyor. Fakat, modern dünyanın sigorta sistemine herkes sahip olamadığı gibi, buna sahip olma gücü olanlar da şefkate sahip olamıyorlar. Şefkat pazardan alınabilen bir meta değil. Aslında geleneksel toplum belki de modern topluma göre yaşlılar ve çocuklar için daha fazla garanti içeren, hem de daha insani olan, mekanizmalara sahipti. Modern sosyoloji bize sadece anne-baba ve çocuktan ibaret olan "çekirdek" ailenin erdeminden bahsetti uzun zaman. Halbuki ninelerin, anneannelerin ve babaannelerin, dedelerin, amca ve halaların beraber ya da yakında olduğu geleneksel "geniş" aile, hem çocuklar hem de yaşlı ana-babalar için daha makbul değil miydi diye sormak geliyor içimden. Bir yandan aileye gücü yettiği kadar katkıda bulunan, diğer yandan çocuklara ana-baba şefkatinin yanında büyükanne-büyükbaba şefkatini de tattıran yaşlılar, artık tamamen mecalsiz kaldıklarında evlatlarının ve torunlarının yanında veya yakınında hem garantili hem de şefkatli bir yaşama sahip oluyorlardı. Ölüm de huzurla karşılanıyordu. Acaba modern toplum "geniş" ailenin yerine daha güvenli ve insani bir sigorta sistemi sunmakta mıdır?