Tıptan bilişime, ulaşımdan tekstile kadar pek çok alanda ilklere imza attılar, isimlerini dünyaya duyurdular. Kiminin adı tanımladığı hastalığa verildi, kimininki dünyada yeni keşfedilen bir böceğe... Bir milletvekilinin "Resepsiyonist ol" dediği bilim adamı ise Amerika'da nam salarak iki kez R&D (Ar-Ge) Ödülü aldı... İşte o çılgın Türklerden birkaçı ve dünyamıza kazandırdıkları...
Adı bizden...
Türklerin dünyaya armağanı olan yoğurdun ilk defa nasıl yapıldığına dair kesin bir bilgi yok. Ancak bu kelimeye Kaşgarlı Mahmut'un eseri Divânı Lügati't Türk'te rastlıyoruz. Günümüzde tüm dünyanın 'yoghurf olarak tükettiği yoğurdun Avrupa'ya yayılış hikayesine de Fransız tıp tarihinde rastlanıyor: 16'ncı yüzyılda Fransa krallarından I. Fransuva ateşli ishal hastalığına yakalanır. Hiçbir doktorun tedavi edemediği kralı Osmanlı İmparatorluğu'ndan gelen bir doktor yoğurtla tedavi eder. Böylece yoğurt daha geniş bir coğrafyada tanınıyor.
Dünya döndükçe o da dönecek...
Namı tüm dünyaya yayılan 'döner kebabı', 19'uncu yüzyılda kömür ızgarasını ayağa diken Bursalı İskender Usta tarafından geliştirildi. 1960'larda Batıya işçi olarak giden Türkler
aracılığıyla Avrupalılarla tanışan döner, bugün Turkish Kebap' adıyla en sevilen tatlar arasında. 2000'li yılların başında Türk gıda firmaları tarafından dondurulmuş ürün olarak tüketicinin beğenisine sunulan dönerin tavuk ve hindi olmak üzere iki çeşidi daha var artık.
Tıp literatürüne geçti: Hulusi Behçet
Türk akademik dünyasında profesör unvanını alan ilk kişi olan Hulusi Behçet'in tanımladığı deri rahatsızlığı, 'Behçet Hastalığı' olarak dünya tıp literatürüne geçti. Ağız ve gözde iltihaplanma ve genital bölgede yaraları bulunan üç hasta üzerinde araştırma yapan Behçet, bu şikayetlerin yeni bir hastalığın işareti olduğunu fark eder. Bu konudaki görüşlerini 1937'de 'Dermatologische Wochenschrift'e yazar. Hastalık, 1947 yılında Zürih Tıp Fakültesi'nden Prof. Mischner'in Uluslararası Cenevre Tıp Kongresi'nde yaptığı bir öneriyle 'Morbus Behçet' olarak adlandırılır ve literatüre geçer.
Cahit Arf ve teoremi...
Türkiye'nin yetiştirdiği en önemli matematikçilerden olan, 1997'de kaybettiğimiz Ordinaryüs Profesör Cahit Arf, doktorasını yapmak için gittiği Almanya'da matematikçi Helmut Hasse ile birlikte önemli çalışmalar yaptı ve bu çalışmalar sonunda matematikte 'Hasse-Arf Kuramı'nı geliştirdi. Arf Değişmezi, Arf Halkaları ve Arf Kapanışları olarak adlandırılan terimleri bilim dünyasına kazandırdı...
DÜNYANIN İLK ARABA VUPURU SUHULET
Denizcilik tarihine 'dünyanın ilk araba vapuru' olarak geçen Suhulet, 1872 yılında Boğazın iki yakasını bir araya getirmek, İstanbulluların ağır yüklerini taşımak için yaratıldı. Adı Namık Kemal tarafından konulan ve 'kolaylık' anlamına gelen Suhulet, Şirket-i Hayriye Müdürü Hüseyin Haki Efendi, Umum Müfettişi İskender Bey ve Hasköy Tersanesinin baş mimarı Mehmet Bey tarafından tasarlandı: Londra'daki bir tersanede de hayat buldu.
Saatte 7 mil hız yapan Suhulet, emekliye ayrıldığı 1958 yılına kadar Sirkeci-Harem hattında yazlıkçıların eşyasından Merkez Bankası'nın altın sandıklarına kadar her türlü yükü taşıdı.
İlk plaj arabası: Böcek
"Turizm beldelerinde kullanılmak üzere kapısız, kolay inilip binilen, açık, dağa, bayıra, plaja gidebilen bir araba istiyorum"... Rahmi Koç'un bu isteği, 7-8 ay içinde hayat bulacak ve dünyada bir ilk gerçekleşecekti. Dünyanın ilk plaj arabası, 1975 yılında otomotiv dünyasının ünlü yöneticilerinden olan Jan Nahum'un tasarımıyla hayat buldu. Daha sonra Tofaş'ın genel müdürlüğüne, Petrol Ofisi'nin CEO'luğuna kadar yükselecek olan Nahum, kaputuyla ön camı aynı açıdan giden dünyanın ilk otomobilini yarattı.
Ne yazık ki bu şirin plaj arabalarından sadece 203 adet üretildi, çünkü fazla rağbet görmedi. Nedenini ise Jan Nahum'un abisi Klod Nahum şöyle açıklıyor: "Biz belki gücümüzü kullanarak Türkiye'de olması gereken şeyleri zamanından önce yaptık."
Ünlü matematikçi Cahit Arf DYO'nun nano boyaları, Türklerin dünyaya armağanı döner ve yoğurt...
Resepsiyonist değil mucit oldu!
ABD'de doktora yaptıktan sonra Ankara'ya gelen, ancak bir türlü iş bulamayan Ali Erdemir, tanıştığı bir milletvekilinden şöyle bir teklif alır: "İngilizcen var, Büyük Ankara Oteli'nin resepsiyonunda çalış." Erdemir, bu olaydan sonra ABD'ye döner. Bahsettiğimiz kişi, bugün aldığı ödül sayısını hatırlamayan bir bilimadamı. 90'ların başında borik asidin motor ve makinelerde sürtünme ve aşınmayı önleyen özelliğini bularak ilgi odağı haline gelen Erdemir, iki kez teknolojinin en büyük ödüllerinden olan R&D (Ar-Ge) Ödülü'nü aldı.
Birkaç yıl önce 'Karbon Film Kaplama' buluşuyla Discover Ödülü'ne de layık görüldü. Sürtünme katsayısını sıfıra indiren karbon atom kaplama buluşu, Amerikan Deniz Kuvvetleri tarafından gemilerde ve deni-zaltılarda kullanılmak üzere ele alındı.
Tişört, iç çamaşırı gibi ürünleri sıkıştırarak sevimli paketlerde tüketiciye sunduğu T-Box markası dünyada bir ilk... Sıkıştırılmış ürünlerin bulunduğunu, ancak bunun bir konsept olarak ilk kez Boyner tarafından sunulduğunu belirten T-Box Genel Müdürü Dilek Şensoy, dünyaca ünlü iç çamaşırı firması Victoria's Secret ile de dev bir işbirliği yaptıklarının haberini veriyor: "Victoria's Secret için özel olarak ürettiğimiz birbirinden farklı, rengarenk ambalajlardaki iç çamaşırlarımız tüm mağazalarında satışa sunuluyor. Ürünler ayrıca Victoria's Secret kataloglarında da yer alıyor."
Mide tümörü ilk kez ağızdan çıkarıldı
Tıp literatüründeki bir başka ilkimiz de genel cerrahi uzmanı Prof. Dr. Selçuk Mercan'ın geçtiğimiz Ekim ayında yaptığı ameliyat... 33 yaşındaki bir kadın hastasının mide duvarındaki 6 santimlik tümörü ağızdan çıkarmayı başaran Prof. Dr. Mercan, böylece dünyada bir ilke imza attı.
Yapay zekayla dizi film
4 bin 500'e yakın reklam filmi, 34 televizyon dizisi ve üç uzun metrajlı filmi olan Ali Murat Erkorkmaz, Eylül 2OO3'te dünyanın yapay zekayla yapılan ilk dizi filmi Robolab'i yaptı. Film, Show TV'de yayımlandı. Erkorkmaz, NASA'daki astronotların yer çekimi olmayan alanlarda rahatça yürüyebilmeleri için özel olarak manyetik bir ayakkabı da tasarladı.
Bu böcek 'Gozukarai'
İsveç Linköping Üniversitesi'nde görevli biyolog Nidas Jansson, 2005'te 'km kanatlı böcek türlerini' araştırmak için Mersin'e geldi. Jansson, bu dönemde en büyük desteği Mersin Orman Bölge Müdürü Mustafa Gözükara'dan gördü. Dünyada ilk kez rastlanan bu avcı türü böceğe de onun soyadı verildi. Böcek, 'Hesperus gozukarai' ismiyle literatüre geçti.
Tasarımı tüm dünyada...
Prof. Dr. Tuncay Uluğ, kulak ve kafa tabanı cerrahisi için tasarladığı mikro cerrahi aletleriyle adını tüm dünyaya duyurdu. İstanbul Üniversitesi İstanbul Tıp Fakültesi Öğretim Üyesi Uluğ'un 1999'da tasarladığı, 2000 yılında da bir Türk firmasınca üretimini gerçekleştirdiği bu aletler, şimdi dünyaca ünlü Alman Storz firması tarafından 'Ulug Double Sided Ear Microsurgery Instruments' (Uluğ Çift Taraflı Kulak Mikro Cerrahi Aletleri) adıyla dünya piyasalarına sunuldu.
Bonus Trink Sticker
Garanti Bankası, Temmuz'da kullanıma sunduğu Bonus Trink Sticker ile alışverişte devrim yarattı. Dünyada bir ilk olan Bonus Trink Sticker ile 35 YTL'ye kadar olan alışverişler tek bir dokunuşla gerçekleştirilebiliyor. MasterCard PayPass okuyucusu olan noktalarda kullanılabilen ürün, işlemleri tek bir dokunuşla Sticker'la okuyucuya dokunarak sıra beklemeden yapmayı sağlıyor. Cep telefonunun arkasına yapıştırılması önerilen Bonus Trink Sticker'lar dünyada New York Metrosu'nun da dahil olduğu 140 bin PayPass noktasında kullanılabiliyor.
Yerü patentte Yüzde 363 artış
Türk Patent Enstitüsü (TPE) Başkan Vekili Doç. Dr. Yüksel Birinci, son beş yılda yerli patent başvurusu sayısında yüzde 363'lük artış yaşandığını belirtiyor. 2001'de Enstitü'ye yapılan yerli patent başvuru sayısı 968 iken, 2006'da 3 bin 514'e ulaşmış. Bu sayı, yabancı başvurularla birlikte toplam 7 bin 500. TPE, iki yıldır Türk mucitleri yurtdışında tanıtmak amacıyla IENA Buluş Fuarı'na katılıyor. Bu yıl 1-4 Kasım'da Almanya'nın Nürnberg kentinde düzenlenen fuara katılan üç mucidimiz, bir altın ve iki gümüş madalyayla ülkeye döndü.
800'den fazla buluşun yer aldığı fuarda Murat Nural, 'Devrilmeyen Merdiven Sistemi' buluşuyla Serbest Kategori'de altın madalya alırken, Ersin Doğan 'Yüksek Güçlü Lazer' çalışmasıyla aynı kategoride gümüş madalyaya layık görüldü. Gürcan Gürses, 'Seramik Filtre Üretim Yöntemi' çalışmasıyla Kolej ve Üniversite Kategorisi'nde gümüş madalya aldı.
İSTANBUL BAŞI ÇEKİYOR
En çok patent başvurusu yapan iller: 2006
istanbul
Ankara
izmir
Bursa
Kocaeli
Adana
Tekirdağ
Kayseri
Antalya
Gaziantep
Kaynak; TPE
Şubeye gitmeden kredi
Bankacılık sektöründeki ilklerden biri de Akbank tarafından gerçekleştirildi. Ekim ayında CeBIT Bilişim Eurasia'da tanıtılan Kredi Makinesi ile şubeye gitmeden bireysel kredi alınabiliyor. Belge ve kişisel bilgi ibrazından fotoğraf çekimine kadar tüm süreçler Kredi Makinesi'nde tamamlanıyor.
Geleceğe ışık tutan buluş!
Dünyanın geleceğini aydınlatacak önemli bir buluş da Bilkent Üniversitesinden geldi. Üniversitenin Fizik ve Elektrik Elektronik Mühendisliği Bölümü öğretim üyelerinden Yrd. Doç. Dr. Hilmi Volkan Demir ile öğrencileri Sedat Nizamoğlu, Tuncel Özel ve Emre Sarı Edison'un icat ettiği ampule alternatif nanotekno-loji ürünü ışık kaynağı üretti. Çalışma, Nanotechnology isimli dergininin 14 Şubat 2007 tarihli sayısına kapak oldu. Nanokristal kullanarak beyaz ışık üretimini dünyada ilk kez ayarlanabilir renk özellikleriyle başardıklarını belirten Demir, buluşun yüzde 95 oranında enerji tasarrufu sağladığını ekliyor.
Güneş çarptı, keşif yaptı!
Almanya'da yaşayan işadamı Ahmet Lokurlu, yaz tatilinde geldiği Türkiye'de güneş çarpmasına uğradı ve ardından önemli bir buluşa imza attı... "Güneşin gücünü neden soğutmada kullanmıyoruz?" sorusunu aklından geçiren Lokurlu, güneş enerjisiyle çalışan klima tasarladı.
Time Dergisi'nin kapak yaptığı 'çevrenin kahramanları' dosyasında bu buluşuyla yer alan ve dergi tarafından 7007 Çevre Dostu Ödülü'ne layık görülen Lokurlu, "Elektrik, gaz ve kömür gibi enerji kaynaklan çevreye büyük zarar veriyor. Güneş enerjisinden soğuk hava elde etmek hem daha ekonomik, hem de çevreye zarar vermiyor" diyor.
Mouse tarihe gömülüyor
Anadolu Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Elektrik Elektronik Bölümü'nde görevli üç Türk 'göz dokunuşu' adlı bir program geliştirdi. Araştırma görevlisi Cihan Topal, Yrd. Doç. Dr. Atakan Doğan ve Doç. Dr. Ömer Nezih Gerek'in bu çalışması, engellilerin de bilgisayar kullanabilmesini sağlayacak. Projeye göre gözüne gözlük şeklinde bir aparat takan kullanıcı, bilgisayardaki işletim sisteminin imlecini istediği yere konumlandırıp, göz kırpma hareketleriyle istediği işlemi yapabiliyor. Aparatın üzerindeki yazılımlar sayesinde kullanıcı, mouse ile yaptığı işi bu aparatla yapabiliyor.
Ameliyat aletine 'bypass'
Türk doktor Hüseyin Okutan, bypass ameliyatlarında damar tutmayı kolaylaştıran bir alet geliştirdi. Süleyman Demirel Üniversitesi Tıp Fakültesi'nde görevli olan Okutan'ın buluşu, açık kalp ameliyatları için büyük kolaylık sağlıyor. Türk Patent Enstitüsü'nden 'faydalı model patenti' alan Okutan, bu aletle şimdiye dek 50yi aşkın ameliyat gerçekleştirdi.
Bu boyalar çok akıllı
Nanoteknolojiyi Türkiye'de ürüne dönüştüren ilk şirket olan DYO; tekstilden kimyaya kadar sanayinin tüm kollarında kullanılabilecek olan ve malzemelerin fonksiyonlarını artıran bu teknolojiyle ürettiği 'nano' boyaları iki yıl önce piyasaya sundu. Böylece Türk tüketicisi ışıkla kendini temizleyen, çizilmeyen, yangın geciktirici boyalarla tanıştı ilk kez.,, DYO'nun akıllı boyaları Avrupa Patent Ofisi tarafından 'buluş' olarak rapor edildi.
Tüm kartlar World'de...
Bankacılık sektöründe ilkler yaratan Yapı Kredi, 6.5 milyon kullanıcıya sahip olan World Card'ı Kasım'da tek bir kart altında yapılandırdı. Yapı Kredi Genel Müdür Yardımcısı Nazan Somer, "Cüzdanlardaki kart enflasyonuna son veriyoruz. Bu yeniliği milad ilan ediyoruz" diyor. Yeni sistem sayesinde tüm banka kartları ile kredi kartları World çatısı altında toplanıyor. Ayrıca banka kartları da World avantajlarından yararlanıp puan kazanabiliyor.
Mucitler yurdu Anadolu
Son yıllarda inovasyonu keşfeden Anadolulu firmalar önemli buluşlara imza atıyorlar. Dünya Gazetesi'nin geçtiğimiz Ekim ayında yaptığı araştırmasında yer verdiği buluşları ve halen yürütülen çalışmaları sayfalarımıza taşıdık:
Termal ayakkabı: Konyalı Otantik Ayakkabı'nın Selçuk Üniversitesi ile geliştirdiği uzaktan kumandalı termal ayakkabı, kışın ayaklan 35 dereceye kadar sıcak tutabiliyor. Ürün, seri üretime geçmek için destek bekliyor. Çantada taşınabilir HES: Türkiye Elektromekanik Sanayi A.Ş. çantada taşınabilecek büyüklükte ve bir evin elektriğini karşılayabilecek düzeyde mikro türbin üretmeyi planlıyor.
Sinekkovar perde: Bursa'da faaliyet gösteren Elvin Tekstil, sivrisineklerin verdiği rahatsızlığı sona erdirmek için içeriğinde özel kimyasal bulunan sinekkovar perde üretti.
Alternatif rögar kapağı: izmir'de üretim yapan Dekorsan, rögar kapaklarının ölümlü kazalara yol açması ve sürekli çalınmasından hareketle 52 tonluk alternatif bir rögar kapağı tasarladı. Ürün, faydalı model patenti aldı. Ürünler yolda olgunlaşıyor: Erman Nakliyat, tır içi iklimlendirmeyi gerçekleştirdi. Şirket bu sayede, meyve ve sebze taşımalarında ürünü ham halde alıp, teslim edilecek bölgeye kadar olgunlaştırıyor.
Kuyruksuz rüzgar türbini: izmir'de faaliyet gösteren Altema, kuyruksuz rüzgar türbini geliştirdi. Rüzgar enerjisinden daha çok yararlanıldığı bu model için ABD ve Türkiye'de patent başvurusunda bulunuldu
