 |
Mehmet Koç
mehmetkoch@yahoo.com |
| ABDULBARİ GÜZEL |
|
Halk arasında BARAN olarak tanınan Abdulbari Güzel; İran, Türkiye, İsviçre, Ortadoğu, Uzakdoğu ve Kafkaslarda büyük yatırımları olan bir iş adamı.
Doğubayazıt orijinli olan Abdulbari Güzel İran İslam Cumhuriyeti vatandaşı. Güzel aslen Doğubayazıtlı olup, Ağrı-Van-Muş –Iğdır ve İran’da yoğun bir şekilde bulunan Celali Aşiretinin önderlerinden bir isim.
Merhum Cumhurbaşkanı Turgut Özal’ın daveti üzerine Türkiye’de ticari faaliyete başlamış, daha sonra başta Dubai olmak üzere birçok Ortadoğu ve Uzakdoğu ülkelerine ticari ve sınaî faaliyetlerini yaymış, akabinde de Azerbaycan’ da kurmuş olduğu Azersun holding ile bu ülke ekonomisinin önemli bir bölümüne hükmetmeyi başaran bir şahsiyet.
Sayın Abdulbari Güzel’in bir kısım ticari ve sınaî faaliyet alanlarını deklere ettikten sonra esas konumuza gelelim.
Abdulbari Güzel, başarılı bir iş adamı olmanın ötesinde toplumsal konulara çok duyarlı, aynı zamanda da hayırsever bir kişiliğe sahip. Eğitim ve öğretimi her vesile ile desteklemekte, bu alanda yaptığı yatırımlardan da zevk alan bir şahsiyet. Nitekim Abdulbari Güzel birçok yerde eğitim ve öğretim kurumları yaptırarak, hasetsen geri kalmış bölgelerin aydınlanmasına katkıda bulunmaya gayret etmiştir.
Bilebildiğim kadarıyla Diyarbakır’da kendi adına büyük bir ilköğretim okulu yaptırmıştır. Neden Diyarbakır diye soracak olursanız, muhtemelen Diyarbakır milletvekilleri ile dostluğu olduğu için ya da il valisinin etkisiyle bu yatırımı yapmıştır.
Gene Muş- Bulanıkta merhum annesi Bedevi hanım ve kendi adına bir ilköğretim okulu daha yaptırmıştır. Bulanık’ı tercih etmesinin nedeni de ilçe kaymakamının talebi ve oradaki yakın akrabalarının etkisi şeklinde izah edilebilir.
Asıl bu dev sermayedardan öncelikle Ağrı yararlanması gerekirken, ne yazık ki İl yönetimi bu konuda bir arayış içine girmemiş, eğitim yatırımları için sadece İstanbul’daki Ağrı’lı iş adamlarına gitmenin ötesinde bir çaba gösterilmemiştir.
Oysaki Ağrı milletvekilleri, Ağrı valisi ve İbrahim Çeçen Üniversitesi Rektörü şimdiye kadar pek ala Abdulbari Güzel’e ulaşabilirlerdi. İş adamı İbrahim Çeçen aracılığı ile rahatlıkla irtibat kurulabilir ve böylece Ağrı’ya birçok eğitim tesisi yâda öğrenci yurdu kazandırabilirlerdi.
Aslında gene de geç değil. Ağrı milletvekilleri, Ağrı Valisi ve İbrahim Çeçen Üniversitesi Rektörü Bakü’ye gidip Sayın Abdulbari Güzel’e bir nezaket ziyaretinde bulunurlarsa inanıyorum ki özellikle Doğubayazıt için bir fakülte ya da bir yüksek okul yapma sözü alabilirler.
Çünkü yapılan protokole göre Sayın İbrahim Çeçen sadece Ağrı merkezde yapılacak üniversite binalarının yapımını taahhüt etmiştir. Dolayısıyla ilçelerde yapılacak fakülte ya da yüksek okullar Üniversite bütçesinden ya da başka kaynaklardan yapılması gerekiyor. Bu da yıllar alır.
Ağrı’ya, Doğubayazıt’a yapılması gereken eğitim yatırımları Diyarbakır’a gidiyor, Muşa gidiyor. Niye gidiyor? Tabi ki ilgisizlikten. Ağrı’nın 81 il içinde sondan birinci olmasının nedeni de bu değil mi?
|
Sovyetler Birliyinin dağılmasından sonra özgür kalan diğer sosyalist ülkeler gibi Azerbaycan da, ekonomisini Pazar ekonomisinin prensipleri esasında kurmak kararına gelmiştir.
Ekonominin merkezden planladığı sistemden miras kalan eski teknolojiler, fabrikalar ve imalathaneler serbest Pazar ekonomisinin şartlarına ayak uyduramadı. Ortaya çıkan problemlerden sonra onların bir çoğu faaliyetlerini durdurdu, geriye kalanı ise üretim gücünü azaltarak çalışmaya devam etmiştir. İş yerlerinin kapanması sonucunda ise, işsizlerden oluşan büyük bir kütle ortaya çıktı.
Artık 1993 yılında Azerbaycan’da gıda sanayisi alanında faaliyetini sürdüren bir tek müessese kalmamıştı. Ülke önderliyi bu devirlerde çıkardığı kararlarla müesseselerin özelleştirilmesi için girişimlerde bulunmuştur. 1991- 1992 yıllarından başlayarak Azerbaycan’a gelen Türk ve yabancı iş adamları bu süreçte aktif rol almaya başladılar. Böyle iş adamları arasında “Azersun Holding” şirketler grubunun yönetim kurulu başkanı sayın Abdulbari Güzel de vardı. O, Azerbaycan’a gelişi ile İntersun Şirketler Grubunun Azerbaycan’daki temsilciliğini kurdu. Daha sonra ise, bu müessese başarılı ticari faaliyetleri sonucunda büyüyerek, bugün gıda sanayisi sektöründe ülkenin öncü şirketlerini birleştiren büyük bir holdinge dönüştü.
1982 yılında Türkiye’nin başkenti Ankara şehrinde ithalat-ihracat alanında faaliyet göstermek amacıyla bir şirket kuruldu. "Etsun" A.Ş. adı ile kurulan bu şirket gittikçe büyüdü ve 11 ülkede 19 şirketle faaliyet gösteren büyük bir şirketler grubuna dönüştü. Bu zincirin bir halkası olan "Etsun" A.Ş.-nin ihracat rakamları daha 1996 yılında 65 milyon dolara ulaşmıştı. Daha sonra grubun merkezini Birleşik Arap Emirliklerine taşıyarak burada İntersun adı altında faaliyetini devam ettirdi.
"İntersun" Grubu 1994 yılına kadar "Unilever" şirketi için “Teksun” adı altında ürün üreterek, bu mamullerin Azerbaycan’da satışını hayata geçirdi. 1994 yılına kadar çeşitli ticaret ve üretim şirketleri bir araya getirilerek İntersun adı altında faaliyet gösteren grup, Azerbaycan’da “Azersun Holding” Şirketler Grubu adı ile işe başladı. O günden itibaren “Azersun Holding” gelişerek, "İntersun" un BDT ülkelerinde faaliyet gösteren kurumuna dönüştü ve gelişimi ilede Azerbaycan ekonomisine büyük ölçüde katkı sağlamaya başladı. Bunların arasında holdingin her yıl devlet bütçesine ödediği 10 milyon Amerikan Doları hacminde vergiyi ve 3 bine yakın insanın işle istihdam olunmasına örnek gösterilebilir.
"İntersun"un 1990 yılının başlarında Gürcüstanda kurduğu "F&C Company" şirketi, “Azersun Holding” in ürettiği ürünleri de satış ağına ekmekle, ürün çeşitlerinin artmasını sağlamıştır.
Azersun 1994 yılında ilk olarak direkt yabancı sermaye ile yağ fabrikasını özelleştirmekle Azerbaycanda “holding” anlayışının temelini atmıştır.
Adı geçen yağ fabrikası 1938 yılında yağ ambarı olarak kurulmuş ve 25 Ağustos 1952 yılından “Margarin fabrikası” olarak faaliyet göstermiştir. Fabrika 1969 yılında yeni "Alfa-Laval" ve 1976 yılında "De Smet" çizgisinin eklenmesi ile üretim gücünü dahada artırmıştır. 1994 yılına kadar fabrikada margarin ve mutfak yağları üretildi.
Sovyetler Birliyinin dağılmasından sonra müessesede üretim hacmi giderek azalmış ve daha sonra tamamiyle durdurulmuştur. Azerbaycan hükümeti margarin fabrikasını özelleştirme programına ekledi. Programa esasen devlet, yeni teçhizatların ve makinelerin siparişlerini maliyeleştirmeyi planlaştırdı. 1994 yılı Mayıs ayının 3 den itibaren “Caspian Vegetable Ghee Factory” adı altında faaliyet göstermiştir. Bir müddet sonra imar projesine dayanarak fabrikada üretim prosesi durduruldu. Eski hatlar proje üzere tamir edildi ve fabrika 31 Aralık 1997 yılından itibaren “Bakü Yağ ve Gıda Sanayi” adı altında yeniden üretime başladı.
“Azersun Holding” bununla yetinmeyerek 1996 yılında Sabunçu ilçesinde bulunan çay paketleme fabrikasınıda bünyesine dahil etti. Müessese daha sonra modern tekniki donanımlarla teçhiz olunarak “Sun-Tea Azerbaycan” ASC adı altında faaliyet göstermeye başladı. Bugün fabrikanın üretim gücü günlük olarak 70-80 tondur (yeşıl çay).
Gıda sanayisi müesseselerini birleştiren holdingin çay sektörü başta olmak üzere faaliyet gösterdiyi bütün alanlarda üretilen mamüllerin paketlenmesi çok önemli olduğu için 1996 yılında “Karton Fabrikası”nın temeli atıldı. 1970 yılında Abşeron ilçesinde kurulan bu fabrika artık “Bakü Karton Tara” ATSC adı altında faaliyet göstermeye başladı. Türkiyenin kağıt sanayisi sahasında en büyük müesseselerinden biri olan “Kahramanmaraş Kağıt Sanayi” ile ortak olan ve 1996 yılında 60 bin m2 üretim alanında yeniden kurulan fabrika, şimdi kendi üretim kalitesi ile geçmiş bütün Sovyet devletleri arasında büyük ad kazanmıştır.
Günden güne büyüyen holdingin maliye işlemlerinin yerli yasama organlarına uygun olarak hayata geçirilmesi zarureti "Capital Investment" Bankın (CI Bank) kurulmasına sebep oldu. 1996 yılında başkentin Sebail ilçesinde kurulan banka 28 Eylül 1996 tarihinde Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Bankasından lisans alarak faaliyete başlamıştır. 1 milyon 250 bin Amerikan doları sermaye ile kurulan bankanın kurulmasındaki temel amac Azerbaycan’da sermaye yatıran ve yatırmak isteyen iş adamları ve şirketlere her konuda danışmanlık hizmeti vermek ve gerektiğinde onlarla birlikte projeleri hayata geçirmektir. Taşınan ve taşınmaz emlakın garanti altına alınması için sigortacılık hizmetlerine de ihtiyaç olduğundan 1996 yılında CI Banka bağlı olarak CI Sigorta şirketi kuruldu. Şirket 1997 yılında Azerbaycan Devlet Sigorta Konrtolünden lisans alarak, 250 bin dolar sermaye ile faaliyete başlamıştır.
“Azersun Holding”, "Petrol-Trans" şirketinin ortaklığı ile petrol taşımacılığı faaliyetinide hayata geçirir. Holding bu işlerin % 95 ni 2002 yılından itibaren Dübendi Limanında faaliyet gösteren ve esas işi petrol taşımacılığı olan “Middle East Petroleum” şirketi ile görmektedir.
Holdinge dahil olan “Karabağ” Futbol Klübü ise, şirketin başarılı sosyal faaliyetlerinden biridir. 2000 yılından itbaren holdingin desteyini alan “Karabağ Ağdam” klübünün adı “Karabağ Azersun” olarak değiştirilmişti. Daha sonra ise klübün adı yeniden deyiştirilerek “Karabağ” adlandırıldı.
Hazırada “Azersun Holding” Şirketler Grubu Suriye, İran, Irak,Yakın Doğu, BDT ülkelerinde kaliteli ürünleri ile tanınmaktadır. Uluslararası Standartlaştırma Teşkilatının ISO 9
