1950'den bu yana açık olan türbelerin kapılarına, personel yetersizliği gerekçesiyle kilit vuruldu. Türbelerin açılmasıyla ilgili isteklere Kültür Bakanlığı da, İstanbul Büyükşehir Belediyesi de kulaklarını tıkamış durumda. Ziyaret edip tarihî simalara dua etmek isteyen halk ise bu duruma tepkili.

Ülkemiz insanı ecdadını çok seviyor, ondan her daim övünerek bahsediyor olsa da onların hatırasına hakkıyla sahip çıkmayı maalesef başaramıyor. Bu konuda binlerce örnek sıralamak mümkün; fakat son günlerde yaşanan tek bir örnek üzerinde durmak bile bu garabetin boyutunu anlamaya yetebilir. İstanbul'da bulunan en önemli türbelerin kapısı görevli eksikliği nedeniyle uzun zamandır kilitli. O çok meşhur bürokratik anlaşmazlıklardan, tarihî ve kültürel değere sahip türbeler de nasibini aldı. İstanbul'da yerli ve yabancı birçok ziyaretçinin kapısından döndüğü türbelerin sayısı açık olanların 5 katı olmuş durumda. Üstelik kapalı türbeler içinde Kanuni Sultan Süleyman, Hürrem Sultan, II. Mahmut, II. Abdülhamid ve Sultan Abdülaziz gibi tarihimize mal olmuş isimlere ait olanlar da var. Gelen ziyaretçilerin kapıdan dönmesi, pencere kenarlarından içeri bakma çabaları içine düştüğümüz içler acısı durumu göstermeye yetiyor. Zira ziyarete uzun zamandır kapalı olan ve üç padişahın mezarının bulunduğu II. Abdülhamit, Sultan Abdülaziz ve II. Mahmut türbeleri Çemberlitaş'ta metruk bir mahal gibi bekliyor. Kapısındaki kilit neredeyse paslanmak üzere olan türbenin bahçesini ve önemli şahsiyetlerin yattığı mezarlığı, ziyaret için gelenlerden çok, çay içip vakit geçirmek için gelenler dolduruyor. Yerli ziyaretçiler ülkelerinin bu konudaki tutumunu iyi bildikleri için durumu çok fazla garipsemese de yabancılar böylesine önemli yerlerin kapalı olmasını anlamakta güçlük çekiyor.

Gezdiğimiz yol üzerinde aylardır kapalı olan türbelerden biri de tarihimizin en büyük padişahlarından Kanuni Sultan Süleyman'a ait. Aynı avluda bulunan Hürrem Sultan ve Kanuni Sultan Süleyman türbelerinin kapılarında tadilat nedeniyle kapalı oldukları yazılı. Fakat Kanuni türbesinin sundurmasından dökülen sıva bunun pek de böyle olmadığını gösteriyor. Ziyaretçiler Kanuni'nin sandukasını görmek için pencerelere eğilip içeri bakmaya çalışıyor; ama nafile. Bu tadilatın ne olduğu ve ne zaman biteceği ile ilgili de yetkililerden henüz sağlıklı bir açıklama yapılmış değil. "Kanuni gibi dünyayı sarsan bir padişahın mezarı ancak bizim gibi bir ülkede kapalı tutulabilirdi herhalde." diyor ziyaretçilerden Serkan Oğulcan. Bu kadar uzun süredir türbeyi kapalı tutmanın izahının olmadığını düşünen ziyaretçiler ecdat mezarını görmek için geldikleri onca yoldan kendilerini boş döndürmeye kimsenin hakkı olmadığını söylüyor.

Süleymaniye'den boynu bükük aşağı sallananlar Yenicami'nin hemen arkasında aynı zamanda bir mimarî harikası olan Hatice Turhan Sultan ve Havatin türbelerine rastlayabilir; daha doğrusu bu türbelerin bahçesinin dış duvarını dışarıdan görebilir. Sultan IV. Mehmet ve padişah ailesinden birçok ismin medfun bulunduğu mekâna gidenler kotçuların, seyyar satıcıların türbenin bahçesini çevrelediğini görüp şaşırıyor. Ziyaretçilerin türbe bahçesinden bile içeri giremiyor olması, olayı daha vahim kılan bir durum.

2005 yılında Koruma Kurulu'ndan onay alan 32 türbeyi ihale safhasına getiren İstanbul Büyükşehir Belediyesi, türbelerden elini geçen yıl çekmiş. İhale döneminde türbeleri ihaleye dahil etmeyen belediye, 29 türbedeki 10 güvenlik elemanını da almış. İstanbul Türbeler Müze Müdürü Hayrullah Cengiz, böylece 120 türbeden açık olan 29'undan 10'unun yeterli görevli olmaması nedeni ile ziyarete kapandığını söylüyor. Cengiz, 10 özel güvenlikçi, 5 bekçi ve 4 uzman eleman kadrosuyla türbeleri açık tutmaya çalışsa da kapalı olan türbelerin eşyalarını denetlemenin bile zorlaştığı fikrinde.

Ecdat yadigarı meşhur İstanbul türbelerinin kimi yıllardır kimi ise aylardır açılmayı bekliyor. Ziyaretçileri paslı kilidiyle geri çeviren en önemli sebep ise bürokratik çıkmazlar. Fakat türbeleri ziyarete gelenlerin hak ettikleri bir açıklamaya ihtiyaçları var. Türbelere aylardır neden istihdam yapılamadı ve hem tarihî hem de manevî değere sahip olan bu güzelim yapıların açılması için Kültür Bakanlığı neden hiçbir şey yapma ihtiyacı hissetmiyor? y.gunduz@zaman.com.tr

***

Cağaloğlu'nda yüksek binaların arasında bulunan bu yapı, Mahmut Nedim Paşa'nın türbesi. Uzun zamandır kapalı olan türbenin içine girmek ne yazık ki mümkün değil. ZAMAN