Abdülhamid sel felaketine uğrayan ABD'ye yardım göndermişti
 

20/9/2009 -Kategori: Mustafa Armağan Yazıları

"Türkiye'yi iyi günler bekliyor, bundan sonra gelişmeler daha da hızlanacak.

Abdülhamid geçmişte yaptığı gibi gelecekte de ilerleme ve medeniyeti teşvike devam edecek. Herkesin onun uzun ve müreffeh hükümranlığını arzu etmesi gerekiyor."

New York Times'ın 14 Ekim 1900 tarihli nüshasında yer alan bu tarafgir cümleler, Abdülhamid'in şaşırtıcı bir fotoğrafını düşürüyor önümüze. Acaba Avrupa'dakine inat, Amerika'daki bu sözde 'Kızıl Sultan' muhabbetinin sebebi ne ola?

O sebebi birazdan göreceğiz. Ama önce aynı yazıdan birkaç cümle daha:

"İnsan olarak Abdülhamid çok gayretli, kurnaz, yetenekli ve benim diyen diplomata taş çıkartacak kadar becerikli. Devletinin işlerini çevirmekte akıllı bir politikacı ve üstün bir zihin. Çok kibar bir kişiliğe sahip ve kendisiyle temas kurduğu kişilerden etkilemediği yok. Almanya ve Rusya ile, Balkan devletleriyle iyi ilişkiler kurdu, öte yandan daha önce zirvede olan İngiltere'nin Osmanlı'daki nüfuzu şimdi hiç seviyesine inmiş durumda."

Yazar F. Diodati Thompson, Sultan Abdülhamid döneminde eğitim, teknoloji ve bilim alanlarındaki ilerlemeleri övüyor, onun devrinde eşkıyalığın Balkanlar'da tamamen ortadan kalktığını, Doğu'da ise hatırı sayılır ölçüde azaldığını, kadınların sosyal hayatta büyük ilerlemeler kaydettiklerini sözlerine ekliyor. Daha birçok şey söylüyor da, asıl önemlisi şunlar olmalı:

"Biz Amerikalıların önünde gelecekte Osmanlı Devleti'yle olan ticaretimizi artırmak ve geliştirmek için muazzam fırsatlar var, şu tazminat sorunu da halledilirse Birleşik Devletler ile uzun bir dostluk ve refah dönemi yaşanacaktır."

Sormakta haklısınız: Peki 1900 yılında Amerika'nın en gözde gazetelerinden birinde nereden çıktı bu Abdülhamid ve Türkiye övgüsü? İngilizlerin, Fransızların ve dahi Jön Türklerin çöktü çökecek diye uçurumdan atmaya hazırlandığı bir devlet, New York'tan nasıl oluyor da hemen her alanda hızla ilerlerken fotoğraflanabiliyor?

Bunun sebebini, ABD'nin İstanbul elçisi Oscar Strauss uzatmakta önümüze. Dinleyelim mi can kulağıyla:

"Johnstown felaketi sırasında İstanbul Sefareti'nde bulunuyordum. O zaman Osmanlı Devleti'nin malî durumunun pek müsait olmadığını bildiğimden durumu padişaha arz edip ondan istifade etmeyi münasip görmemiştim. Buna rağmen afetten bir iki gün sonra saraya davet edildim. Osmanlı Sultanı hadiseden duyduğu üzüntüyü ifade ederek ihsan etmeyi düşündükleri yardımı memleketime ulaştırıp ulaştıramayacağımı sorup 200 lira verdiler ki, bunu o zaman Dışişleri Bakanlığı'na gönderdim. Hatırladığıma göre o esnada Avrupa hükümdarları arasında yalnız Osmanlı padişahı kendisinden istenmeden yüklü bir yardımda bulunmuş, böylece Amerikan halkı hakkındaki dostane duygularını ortaya koymuştur."

Elçinin "Johnstown felaketi" dediği, 1889'da vuku bulan ve "ABD'de yüzyılın en büyük felaketi" sayılan sel baskınıdır. Şiddetli yağmurların ardından başlayan ve yaklaşık 2 bin kişinin ölümüyle ve binlerce insanın evsiz barksız kalmasıyla sonuçlanan bu felaketin geçenlerde yaşadığımız sel baskınına bir benzerliği, ikisinde de yağma utancının yaşanmış olmasıdır. Yalnız bizdeki yağmacılar eşya talanıyla yetinirken, Amerika'dakiler ölülerin ceplerini yırtarak paralarını, parmaklarındaki yüzükleri ve başka değerli eşyaları da almışlardır.

Selden sonra 18 ülke gıda, ilaç, giysi yardımlarında bulunmuş, işin ilginç yanı, bölgeye ilk yardımı yapan ve ulaştıran devlet ise Osmanlı olmuştur. Daha da önemlisi, Strauss'un dediği gibi yardımı, talep gelmeden yapmış olmasıdır.



Malum, Sultan dış dünyadaki gelişmeleri günü gününe takip ederdi. Nitekim afetten gazeteler vasıtasıyla haberdar olur olmaz ABD'nin İstanbul elçisi Oscar Strauss'u huzuruna çağırdı. Ona hadiseden çok müteessir olduğunu söyledi ve kendisinden, afetzedeler için yapacağı gıda (zahire) yardımının yanı sıra 200 Osmanlı lirası (1.000 dolar, bugünkü değerlerle en az 40 bin dolar) nakit yardımın yerine ulaştırılmasına yardımcı olmasını istedi.

Selden 5 yıl sonra bu defa bir yangın felaketi yaşar Amerika. Minnesota ve Wisconsin'deki orman yangınları karşısında Abdülhamid yine elini kesesine atıp bu defa 300 Osmanlı lirası (1.500 dolar, bugünkü değerlerle en az 60 bin dolar) göndermiştir. Nitekim onun bu "dostane yaklaşımı" sayesinde gazetelerde "Türk Sultanı"ndan övgüyle söz edilir olmuştur (Chicago Daily Tribune, 12 Eylül 1894).

Yardımların olumlu etkisini şuradan anlıyoruz ki, 1894 yılında bu defa İstanbul'da meydana gelen deprem sonrasında başta Elçi olmak üzere ABD halkı, hatta gazeteler Osmanlı yardımlarına karşılık vermek ihtiyacını duymuş ve yardım kampanyaları düzenleyerek para toplamışlardır. Oysa aynı Amerikalılar 1894'ten kısa bir süre önce Yunanistan'daki depreme hiç ilgi göstermemiş, kampanyalar neredeyse 'tek kuruş' yardım toplayamamışlardı. Kaldı ki, o sıralarda misyonerlik faaliyetleri, Harput ve Erzurum'da konsolosluk açma gayretleri, Amerikan okulları yüzünden Osmanlı-Amerika ilişkilerindeki sıkıntılar had safhadaydı. Zaten ilk alıntıda sözü edilen 'tazminat', yeterince ciddi bir sorundu aramızda.

İşte New York Times sayfalarına yansıyan olumlu ve dostane havanın oluşumunda Abdülhamid'in bu tam yerinde ve zamanında yaptığı incelikli yardım politikası büyük rol oynamış, hatta yine 1900 yılında ABD'nin eski İstanbul Elçisi Alexander Terrell, aynı gazetede 'tazminat'a takmış bulunan Washington'daki meslektaşlarına Osmanlı Sultanı adına şu güvenceyi veriyordu:

"Onu dürüst bir insan olarak görüyorum. Kendisini gayet iyi tanıyorum ve inanıyorum ki, Abdülhamid Avrupa'da iken karşılaştığım en entelektüel insandır." (26 Nisan 1900)

Not: Bu yazıda http://query.nytimes.com adresinden yararlandığım New York Times alıntıları hariç, Fatma Ürekli'nin Osmanlı-Amerikan Yardımlaşmaları adlı kitabı kullanılmıştır (Doğu Kütüphanesi, 2007).

Aziz okurlarımın bayramını tebrik eder, dualarınızı beklerim.

MUSTAFA ARMAĞAN

ZAMAN

Abdülhamid Han Patani'de yaşıyor

Patani, Güneydoğu Asya'da 3 milyona yakın Müslümanın yaşadığı bir İslam beldesi. Birçoğumuzun haberi olmasa da Budist Tayland Ordusu tarafından işgal altında tutulan Patani'de de tıpkı Irak, Afganistan ve Filistin'de olduğu gibi Müslüman kanı akıtılıyor. Geçtiğimiz günlerde Türkiye'den ilk defa bir gazeteci işgal altındaki Patani'ye girerek ülkede yaşananları bizzat yerinde gözlemledi. Daha önce Irak, Afganistan, Gazze, Lübnan gibi sıcak savaş bölgelerinde bulunan ve Vakit okuyucularının yakından tanıdığı Savaş Muhabiri Âdem Özköse ile Patani'yi konuştuk.

 SAMET DOĞAN'IN RÖPORTAJI/VAKİT

-Budist Tayland Ordusu'nun işgali altında olan Patani'de bir hafta geçirdiniz. Bize bu bir hafta içinde şahit olduklarınızdan, yaşadıklarınızdan bahseder misiniz?

 Patani'de yaşadığım olaylar, karşılaştığım manzaralar bana hep Irak, Afganistan, Lübnan ve son Gazze savaşında hissettiklerimi, gördüklerimi hatırlattı. Patani'ye girer girmez sokaklarda toplu halde devriye gezen silahlı Tayland askerleriyle karşılaştık. Ayrıca her 400 veya 500 metrede karşınıza askeri teftiş noktaları çıkıyor. Bu teftiş noktalarında askerler tarafından araçlarından indirilen Patanili Müslümanların üzerleri aranıyor ve bazı Patanililer son derece kaba bir şekilde gözaltına alınıyorlar. Budist askerler halkı o kadar çok korkutmuşlar ki, bize bir hafta boyunca eşlik eden Patanili şoförümüz askeri kontrol noktasına her yaklaştığımızda Kur'an okumaya başlıyor, Kur'an'a sığınıyordu. Askeri kontrol noktasını kazasız, belasız aştığımızda ise sevincini ifade etmek için “Elhamdülillah” diye bağırıyordu. Patani'de insanlar ölüm korkusu nedeniyle akşam saat 7'den sonra sokağa çıkmaya çekiniyorlar. Bundan dolayı insanlar gittikleri misafirliklerden erken dönmeye çalışıyorlar. Patani'de dikkatimizi çeken bir başka durum da Tayland Hükümeti'nin bölgeyi Budistleştirmek için yaptığı çalışmalar oldu.

PATANİ BUDİSTLEŞTİRİLİYOR

-Ne gibi çalışmalar?
Tayland Yönetimi başkent Bankong'tan getirdiği binlerce Budist aileyi Patani'ye yerleştirmiş. Patani'ye yerleşen her aileye hükümet tarafından 6 dönüm ile 8 dönüm arası toprak veriliyor. Bölgenin demografik yapısı bozulup Patani tamamen Budistleştirilmek isteniyor. Geçmişte 52 bin kilometrekarelik bir toprak parçasında yaşayan Patanili Müslümanlar bugün ancak 11 bin kilometrekarede yaşıyabiliyorlar. Ayrıca birçok kasabaya dini mabetler inşa edilip Buda heykelleri dikilmiş. Gençlerin ahlaklarını bozmak için bizzat hükümet eliyle gazino, gece kulüpleri ve fuhuş amaçlı kullanılan masaj salonları açılmış. Tayland Askerleri de Patanili gençlere son derece düşük fiyata uyuşturucu satıyorlar.
-Budist Tayland Yönetimi, Patani'yi işgal altında tutmak için neden bu kadar ısrarcı davranıyor?
Patani toprakları son derece verimli ve yeraltı kaynakları açısından da son derece zengin bir bölge. Tayland Yönetimi yurtdışına yaptığı ihracatın yüzde 40'a yakınını Patani'den karşılıyor. Ayrıca Taylandlıların kullandıkları en temel besin kaynaklarından biri olan pirinç ve balığın da büyük bir kısmı bu bölgede üretiliyor.
Bunların yanında Patani 11 Eylül saldırılarının ardından İslam'a karşı dünyanın dört bir yanında açılan savaşın cephelerinden biridir. Tayland'a her alanda yoğun şekilde destekte bulunan Amerika ve İsrail Yönetimleri bu bölgedeki İslami uyanış ve direnişi bastırmaya çalışıyor.

PATANİLİLERİN ABDÜLHAMİD SEVGİSİ

-Patanili Müslümanlar Osmanlı'ya ve Türkiye'ye nasıl bakıyorlar? Bizim hakkımızda genel olarak neler biliyorlar?
Patani'de Osmanlı Hilafeti'ne, özellikle de Sultan Abdülhamid Han'a karşı büyük bir sevgi var. Abdülhamid Han, Patani İngilizler tarafından işgal edildiğinde Anadolu'dan 27 genci İngilizlere karşı savaşmaları için Patani'ye göndermiş. Bu gençler Patani'ye girerken İngiliz birlikleri tarafından esir alınarak kurşuna dizilmişler. Ayrıca bölgedeki Müslümanların başlarına Şeyh Ahmed Patani isminde Patanili bir alimi atayan Abdülhamid Han, Patanili Müslümanların İngilizlere karşı verdikleri bağımsızlık mücadelesini de bizzat finanse etmiş. Yine bölgeye İstanbul'dan Fuat Efendi gibi alimleri gönderen Abdülhamid Han bu alimler aracılığıyla bölge halkını İttihad-ı İslam fikri etrafında örgütlemeye ve siyasi olarak bilinçlendirmeye çalışmış. 50 yaşın üzerindeki Patanililerden birçok defa Abdülhamid Han ile ilgili ilginç bir olay dinledim. Bu insanlar çocukken köyleri Budist askerler tarafından basılırmış ve o yaşlarda çocuk oldukları için çok korkarlarmış. Anneleri onları sakinleştirmek için “Korkmayın! Abdülhamid Han'ın askerleri gelip bizi kurtaracak” derlermiş. Sultan Abdülhamid Han'a karşı duyulan sevgi nedeniyle Patani'de Abdülhamid isimli birçok gençle, çocukla karşılaştık. Abdülhamid Han Patani'de, Patanili Müslümanların kalplerinde dipdiri yaşıyor. Patanili Müslümanların gözünde Osmanlı ve Türkiyeli Müslümanlar bir kurtarıcı olarak görülüyor. Patanili Müslümanlar bize de Türkiye'den, payitahtın topraklarından geldiğimiz için büyük bir sevgi gösterdiler.

-Patanili Müslümanlara yardım eden kimse yok mu?
Sohbet ettiğimiz Patanililerin birçoğu Türkiye'den İHH'nın kendilerine yardımda bulunduğunu söylediler. Ayrıca Rabıta gibi Suudi Arabistanlı bazı yardım kuruluşları da bölgede ciddi yardım çalışmaları yürütüyorlar. Fakat Patanili alimler ve kanaat önderleri Suudluların bölgede etkin hale gelmesinden son derece rahatsızlar.

-Niçin?
Patanili alimlerin söylediklerine göre Suudlu yardım kuruluşları yaptıkları yardım çalışmaları vasıtasıyla gençler arasında Vahhabi düşünceyi yaymaya çalışıyorlarmış. Hatta birçok Patanili genç yakın zamanda Vahhabi anlayışını benimseyip halkın son derece sevdiği bazı Patanili alimleri tekfir etmeye başlamış. Sohbet ettiğimiz Patanililer genel olarak Türkiye halkının İslami anlayışını kendilerine daha yakın gördüklerini söylediler. Bu nedenle de ülkelerinde Suudluların değil; Türkiyeli Müslümanların etkinliğinin artmasını istiyorlar. 

İSLÂM DÜNYASI, SIYASI BIR IRADEYE MUHTAÇ

-Siz uzun zamandır İslam Dünyası'nı gezen birisiniz. İslam Dünyası'nda yaşanan acı ve olumsuzluklar sizce nasıl sona erecek?
İslam Dünyası'nın her şeyden önce fikirsel bir devrime ve İslam Ümmeti'ni yeniden bir araya getirecek siyasi bir iradeye ihtiyacı var. Bir zamanlar tek bir Ümmet olan Müslümanlar emperyalistler tarafından birbirlerinden ayrılarak uluslara bölündüler. Bugün Batılılar ulus kimliklerini aşarak Avrupa Birliği gibi ittifaklar oluştururken, Müslüman halklar ulusal sınırlara hapsedilmiş durumdalar. Müslümanları birbirlerinden ayıran bütün fiziksel ve zihinsel sınırları darmadağın etmek lazım. Batı'nın NATO'su varken İslam Dünyası'nın niçin Birleşik İslam Ordusu veya ortak bir askeri teşkilatı yok? Niçin sorunlarımıza çözümler üretecek veya son noktayı koyacak fikri, dini ve siyasi bir otoriteye sahip değiliz? 

İslam Ümmeti'nin içinden tıpkı tarihte olduğu gibi yeniden dünya çapında alimler, dünya çapında mütefekkirler, dünya çapında sanatçılar, dünya çapında liderler, dünya çapında ekonomistler çıkmıyor?. Müslümanlar arasında son yıllarda meydana gelen yakınlaşmayı hissettikçe, Türkiye'nin tekrar imparatorluk reflekslerine sahip olmaya başladığını gördükçe benim kişisel olarak geleceğe dair umutlarım daha da artıyor.

En büyük özlemleri İslam devleti

-Siz ayrıca Patanili direnişçilerle de görüştünüz. Hatta Tayland istihbaratının en çok aradığı direnişçi olan Komutan Ruslan ile de bir röportajınız oldu. Bize Patani direnişinin fikirsel yapısından ve şu anki durumundan bahseder misiniz?
 Patani direnişi ideolojik olarak İslami ve milli bir yapıya sahip. Bölgede Tayland Ordusu'na karşı uzun zamandır direnen Patani Birleşik Halk Cephesi ve Patani Birleşik Kurtuluş Örgütü gibi silahlı gruplar var.
 Bu direniş grupları mantalite olarak HAMAS, Hizbullah, Taliban ve Filistin'deki İslami Cihad Örgütü'ne benziyor. Amaçları önce Patani'yi işgalden arındırmak, daha sonra da tıpkı geçmişte olduğu gibi İslam Hukuku ile yönetilen bir devlet kurmak. Patani direnişi özellikle 2004'den sonra daha da güçlenmeye başlamış.



-2004 yılının Patani direnişi için önemi nedir? Direniş niçin özellikle 2004 yılında güçlenmeye başladı?
 2004 yılında Patani'de 2 önemli olay meydana geldi. 28 Nisan Günü Kurusi Camii'nde 32 Patanili Müslüman Budist askerler tarafından katledildi. Aynı gün bu katliamı protesto eden halkın üzerine ateş açan Taylandlı askerler 74 Müslümanı daha öldürdüler. 2004 yılının 25 Ekim tarihinde de Patani'ye ait Tak Baii Kasabası'nda bir Ramazan günü 6 Müslüman genç Budist askerler tarafından tutuklandı. Gençlerin suçsuz yere tutuklanmalarını protesto eden halka son derece sert bir şekilde müdahale eden askerler 1300 kişiyi üst üste kamyonlara bindirmek suretiyle gözaltına aldılar. Üst üste kamyonlara konuldukları için nefes almakta zorluk çeken 85 Müslüman ise gözaltı sırasında hayatını kaybetti. Bu iki olay Patanililerin Tayland Yönetimi'ne karşı daha da öfkelenmelerine ve direnişin güçlenmesine neden oldu. 

-Patani'de eğitim ne durumda?
 Patani'de eğitim genel olarak Pondok Medreseleri adı verilen eğitim kurumları tarafından yürütülüyor.
 Dini ağırlıklı derslerin okutulduğu Pondok Medreseleri fıkıhta Şafii, itikatta Eşari ve tarikatta Nakşibendî ekolüne mensuplar. Patani direnişi de en büyük desteğini bu medreselerden alıyor ve bu medreselerden mezun olan gençlerin birçoğu zamanla direnişçilerin saflarına katılıyor. Tayland Hükümeti de bu medreselerin toplum üzerindeki etkinliğini azaltmak için başta askeri olmak üzere çeşitli yöntemlere başvuruyor.

Kaynak: www.habervaktim.com

Abdülhamid