TÜRKİYE’DE milyonlarca tüketicinin vazgeçilmez ödeme aracı haline gelen kredi kartlarının, ekonomik göstergeleri de etkilediği ortaya çıktı. Türkiye Bankalar Birliği (TBB), ‘Kredi Kartı Uygulamaları’ ile ilgili bir araştırma yaptırdı. Dr. Ferudun Kaya tarafından yapılan ve dört yılda tamamlanan, kredi kartları konusundaki ilk kapsamlı araştırmada çarpıcı bilgilere yer verildi. Araştırmada, kredi kartlarının ‘kayıt dışı ekonomiyi’ önleme gibi yararlarının yanında, işsizlik, enflasyon gibi bazı makro ekonomik göstergeleri olumsuz etkilediği de vurgulandı.

KARTLI ödeme sektörünün, Türkiye’de son yıllarda yaşanan büyüme oranlarının çok üzerinde bir biçimde büyümeye devam ettiği kaydedilen araştırmada, 2007 yılı sonunda GSMH’de gerçekleşen yüzde 8’lik büyümeye karşılık, kredi kartı sayısının yüzde 15, kredi kartı cirosunun ise yüzde 31’lik bir büyüme sağladığı belirtildi. 2007 yılının eylül ayı itibariyle tüm kartlı ödeme sistemlerinin toplam GSMH içindeki payının yüzde 22 seviyesine ulaştığı belirtilen araştırmada bu oranın yükselmesinin, kayıt dışı ekonomi ile mücadele konusunda son derece büyük önem taşıdığına dikkat çekildi. Araştırmada alışverişin kredi kartıyla yapılmasının, nakit paranın tedavülünü kısmen de olsa sınırlayarak, ülke ekonomisi açısından kullanılabilir tasarrufun bankalar nezdinde birikmesine katkıda bulunduğu belirtildi.

KREDİ kartı uygulamalarının yaygınlaşması ve kredi kartları ile taksitli satışların cazip hale gelmesi, tüketicilerin nakit ihtiyacını azaltıyor. Bu da ülkenin likit talebini aşağıya çekiyor. Çalışmada kredi kartının para politikalarına etkileri, paranın tedavül hızına etkileri, para arzına etkileri ve para talebine etkileri olmak üzere üç başlık altında inceleniyor. Kartlı ödeme alışkanlıklarının giderek artması paranın tedavül hızını etkiliyor. Kartların para arzını artırıcı yönde etkileri nedeniyle merkez bankalarının etkinliğinin azalacağı belirtilen araştırmada, para politikasının da etkileneceği belirtiliyor.

KARTLI ödeme sistemlerinin kullanımının yaygınlaşması, yapısal işsizliğe neden olur. Son yıllarda finans sektöründe işlem hacimlerindeki artış önceki yıllara göre dikey bir grafik çizmesine rağmen, yaratmış olduğu istihdam oranları yatay bir grafik çizdiği belirtilen araştırmada, istihdam artışının sınırlı kalmasının nedenlerinin başında, uzaktan erişim araçlarının (internet ve telefon bankacılığı gibi) teknik alt yapısının kurularak müşterilerinin hizmetine sunulması ve kullanımlarının teşvik edilmesi geldiği kaydedildi. Araştırmaya göre İstihdamın sınırlı kalmasındaki diğer bir etken de, vadeli ürün ve hizmet alımlarında senet ya da çek kullanımı yerine kredi kartının tercih edilerek yaygınlaşması geliyor.

KREDİ kartlarının kullanımındaki artış talebi körüklüyor. Borçlanma imkánlarının genişletilmesi neticesinde oluşan enflasyon, maliyet ya da ithalat ağırlıklı bir yapıda değil de talep enflasyonu şeklinde bir karaktere sahip olursa enflasyonu daha da yükseltici bir etkisi olabiliyor. Fakat iç piyasadaki üretim artışı, gerekse ithalat aracılığı ile arz sıkıntısı giderilirse, fiyatlar dengeleniyor. Yani kredi kartlarının kullanımı, borçlanma imkanlarını genişlettiği için kısa vadede talep artışına bağlı enflasyonu destekliyor. Türkiye’de kredi kartı kullanımının katlanarak büyümesine karşılık, enflasyon oranlarının iki haneli rakamlardan tek haneli rakamlara indiği belirtilen araştırmada, dolayısıyla enflasyonun oluşumunun nedenleri arasında kredi kart kullanımındaki artışın paralellik göstermediği belirtildi.

KREDİ kartlarının vadeli borçlanmayı kolaylaştırarak tüketim harcamalarını artırdığı belirtilen araştırmada, kartın faizler üzerindeki etkisi şöyle anlatılıyor: ‘Borçlanma yönündeki talebin artması, ilerleyen süreçte faiz oranlarının yükselmesine neden olabiliyor. Fakat ürün ve hizmet satışı yapan işletmeler arasında rekabetin artması, TL’nin değerlenmesi nedeniyle ithalat girdilerinin düşmesi ve teknolojiye dayalı olarak maliyetlerin düşüş eğilimi göstermesi nedeni ile vadeli satışlarda, faiz oranlarını düşürebiliyor.’

Bankalar Birliği kart sahiplerini uyardı: Kredi kartınızın güvenliği için slipleri veya kişisel bilgileri içeren evrakları atmadan önce okunamaz şekilde yırtın.

KREDİ kartının makro ekonomiye etkilerinin yanı sıra özellikle kart kullanıcıları açısından sakıncaları ve dikkat etmesi gereken önemli konular da bulunuyor. TBB’nin yaptırdığı araştırmada kart kullanıcılarının dikkat etmesi gereken hususlar ve güvenlik tedbirlerine de geniş yer veriliyor. Özellikle kart kullanıcıları, son yıllarda birçok kart mağdurunun oluşmasına neden olan bilinçsiz harcama konusunda uyarılırken, güvenlik tedbirleri arasında kart kullanımı sonrası sliplerin, okunmayacak şekilde imha edilmesi öneriliyor. Kredi kartları bireyin gelirinin çok üzerinde bir harcama eğiliminin ortaya çıkması ihtimaline neden olabildiği belirtilen araştırmaya göre bilinçsizce yapılan harcamalar sonucu ödenmeyen borçlar yüzünden çok sayıda kişiye adli ve idari takip yapılıyor. Bankalararası Kart Merkezi verilerine göre kredi kartı borçlarını ödemeyenlerin sayısı 2008’de ikiye katlanarak 850 bin kişiyi geçti. TBB’nin araştırmasında bireylerin kredi kartı kullanımında dikkat etmesi gereken güvenlik tedbirleri ise şöyle:

Kart sahiplerinin kartlarını ve bunlara ait şifreleri güvenli bir şekilde koruması ve başkaları tarafından kullanılmasına engel olacak tedbirleri alması gerekir.

Kredi kartı ile işlem yapılırken kartın yakınında bulunulmalı ve işlem yapılırken kartın kopyalanması riskine karşılık kart izlenmeli.

Hesap özetleri, kredi kartı başvuruları veya kopyaları, sigorta formları, vadesi dolmuş kart ve kredi teklifleri, ATM makbuzları ve slipler gibi kişisel bilgi içeren evrakları çöp kutusuna atmadan önce okunamaz şekilde yırtarak, kullanılamayacak hale getirilmeli.

Kart sahibi müşteriler, kredi kartı bilgilerini güvenli olmayan yollarla satış yapan firmalara vermemeli, posta ya da telefon aracılığıyla satış yapan firmalardan alışveriş yapılırken firmanın güvenilir olmasına dikkat edilmeli.