vlet Başkanı Türkmenbaşı'nın beklenmedik vefatı gözleri Türkmenistan'a çevirdi. 6 milyon nüfuslu Türkmenistan çok önemli bir doğalgaz ülkesi. Aynı zamanda Türk işadamlarının pekçok projeye imza attıkları bir ülke. Peki Türkmenistan'da kim ne yapıyor; mevcut konumu ne? İşte Türkmenistan'daki Türkler...


1- Ahmet Çalık : Türkmenistan'daki en önemli Türk işadamı. Ülkenin çeşitli bölgelerinde modern tekstil fabrikaları kurdu ve bu tesislerin işletmesini yapıyor. Bununla birlikte Çalık Holding bünyesindeki Gap İnşaat; konutlar, yollar, fabrikalar inşa etti. Çimento fabrikası, kağıt fabrikası, alışveriş merkezi, disneyland; hastaneler, bakanlık binaları, elektrik santralleri kurdu. Halen devam eden çok sayıda proje var. Bunlar arasında Türkmenistan'ın muhtelif yerlerinde petrol arama çalışmaları da var. Nitekim Türkmenbaşı'nın vefatından kısa bir süre önce bu konuda Türkmen Devleti'yle 150 milyon dolarlık yeni bir anlaşma daha yapıldı. Çalık Holding bünyesindeki Türkmenbaşı Tekstil, Gap Tekstil, Gap İnşaat ve Çalık Enerji Türkmenistan'daki başarılı çalışmalarını sürdürüyor. Bu işletmelerde yaklaşık 20 nin kişi çalışıyor.

2- Muhammet Çap : Sehil İnşaat Başkanı Muhammet Çap, Türkmenbaşı'nın güvenini ve sevgisini kazanan işadamlarından biri. Güvenlik ve istihbarat kurumlarına ait çok sayıda binayı inşa ederek Türkmenistan'da itimat kazandı; pekçok büyük projeyi üstlendi. Türkiye Cumhuriyeti Çevre Bakanlığı'yla işbirliği yaparak Aşkabat'a modern bir park armağan etti. Halen çeşitli projelerle başarılı ve istikrarlı faaliyetlerine devam ediyor.

3-İbrahim Kölük : Norsel firmasının sahibi İbrahim Kölük Türkmenistan'a ilk giren işadamlarından biri. Tekstil ve konfeksiyon sektöründe faaliyet gösteriyor. Kölük, üç yıl önce Zorlu Grubu Başkanı Ahmet Nazif Zorlu'yu ikna ederek birlikte Aşkabat'ta yeni yatırımlara başladı. Türkmenbaşı'nı ziyaret eden Zorlu, Aşkabat Havalimanı yanında 350 milyon dolarlık tekstil ve konfeksiyon fabrikası kurmak için kolları sıvadı. Çalışmalar başladı. Ardından çeşitli bürokratik sıkıntılar yaşandı. Ahmet Nazif Zorlu ben bu kadar sıkıntıya gelemem diyerek Türkmenistan'dan çekilme kararı aldı. İbrahim Kölük yeni tesisleri 2007 Şubat'ında açmayı planlıyor.

4-Engin Kale : Türkmensitan'a ilk giren işadamlarından biri. Merv bölgesinde, Türkmenkale'de kurulu tekstil fabrikalarının işletmesini yapıyor. Engin Kale, Türkmenkale şehrine Alparslan Camii'ni yaptırarak bölge halkının sevgisini kazanan bir işadamı.

5-Muammer Ağım - Bisaş'ın sahibi Muammer Ağım, Türkmenistan'da Kotam adlı tekstil fabrikalarının da kurucusu. Göktepe ve Merv'de iki adet fabrikası var. Konfeksiyon ve havlu üretiyor.

6-Mensel - Metiş ve Nurol firmalarının ortaklığıyla kurulmuştu. Türkmenistan'da Grand Türkmen Oteli, iki stadyum ve yol yaptı. Ancak dört yıl önce Türkmenbaşı'yla araları açıldı ve Mensel Türkmenistan pazarından çekilmek zorunda kaldı.

7-Namık Ekinci - Ekinciler Holding Başkanı Namık Ekinci, bir zamanlar Türkmenbaşı'nın en çok güvendiği işadamlarından biriydi. Pekçok alanda projeler gerçekleştirdi. Ancak Namık Ekinci'nin Türkmenbaşı aleyhine söylediği iddia edilen sözlerinden dolayı araları açıldı ve bu durum Ekinciler'in sonu oldu.

8- İlhan İpekçi : Erku İnşaat'ın sahibi İlhan İpekçi daha önce Mensel'in proje müdürüydü. Sonra kendi firmasını kurdu ve pekçok konut ve fabrikanın yapımını üstlendi. Kısa sürede ülkedeki en büyük işadamları arasına girmeyi başardı. Ancak Cumhurbaşkanı Yardımcısı Yollu Gurbanmuradov'la ortak oldukları ve ihalelerde yolsuzluk yaptıkları iddiaları üzerine İlhan İpekçi ülkeyi gizlice terketti. Kayseri'li olan İlhan İpekçi hemşehrisi Dışişleri Bakanı Abdullah Gül'ün diplomatik girişimlerine rağmen tekrar Türkmenistan'a dönemedi. Erku'nun gizli ortağı olduğu iddia edilen Yollu, yolsuzluktan tutuklanarak 33 yıl hapse mahkum edildi. Yollu Gurbanmuradov'un hapiste öldüğü söyleniyor. Bilindiği gibi merhum Türkmenbaşı yolsuzluk ve rüşvet olaylarına karşı son dere hassas davranıyordu. Bu nedenle pekçok bakan görevden alındı ve hapse atıldı.

9- Erol Tabanca : Polimeks İnşaat'ın mimar Erol Tabanca da İlhan İpekçi gibi maaşla çalışan bir mimar olarak Türkmenistan'a geldi. Penta-Summa'da proje müdürlüğü yaptı. Sonra kendi şirketini kurdu, kaldırımlar ve küçük parklar inşa etti. Ardından pekçok anıt proje gerçekleştirdi. Türkmenbaşı'nın adını bir meteora verdi. Eski bir basketbolcü olan ve kısa bir dönem de reklam filmi çeviren Erol Tabanca son on yılda 300 milyon dolarlık proje gerçekleştirdi. Birkaç yıl önce yaptığı su arıtma tesisleri Türkmenbaşı'dan eleştiri alınca yeni arayışlara girdi; Rusya'da Cem Boyner'le ortak yatırım gerçekleştirdi. Ancak Moskova'da büyük umutlarla kurulan alışveriş merkezi kısa sürede battı.

10 - Yaşar İncesu : IPC Motors Başkanı Yaşar İncesu otomobil ve tarım makinaları konusunda Türkmenistan'da ve Orta Asya'da en önemli isim. Başta Mercedes, Daimler Chrysler, John Deere, Cater Piller olmak üzere pekçok önemli markanın distribütörlüğünü yapıyor. Başarılı ve istikrarlı bir işadamı.

11- Haluk Kaya : Üçgen İnşaat Ak Altın Oteli, Teke Pazarı, Demiryol Oteli, Milli Müze gibi projeleri gerçekleştirdi. Ancak 40 milyon dolar gibi astronomik bir bedelle gerçekleşen Milli Müze'nin yapımıyla ilgili çeşitli şaibeler ortaya atıldı. Üçgen İnşaat Türkmenistan pazarından çekilmek zorunda kaldı.

12- Yimpaş Alışveriş Merkezi : 2000 yılının Şubat ayında hizmete açılan Yimpaş Aşkabat, ülkenin en modern alışveriş merkezi konumunda. Mağazanın açılışında bizzat Türkmenbaşı hazır bulunmuş ve Yimpaş Başkanı Dursun Uyar'a övgü dolu sözler söylemişti. Aynı açılışta Türkmenbaşı Yimpaşa yüz milyonlarca dolarlık yeni proje vereceğini açıklamıştı. Ne varki o yıllarda 28 Şubat süreciyle ve buna paralel SPK ile çeşitli sorunlar yaşayan ve kendi içinde de strateji hataları yapan Yimpaş bu tarihi fırsatı değerlendiremedi. Değerlendirebiseydi Orta Asya'daki en önemli firmalar arasına girebilirdi.

13- Erol Üçer : Ülkemizin köklü kuruluşlarından olan Gama'nın Başkanı Erol Üçer bir zamanlar Türkmenistan'da önemli işlere imza attı. Aşkabat'taki muhteşem Ertuğrul Gazi Camii, Gama'nın eseridir. Gama, Türkmenbaşı şehrinde yabancı şirketlerle birlikte petrol ve gaz tesislerini ve Serdar Oteli inşa etti. Şu anda herhangi bir faaliyeti bulunmuyor.

14- Çetin Yalçın : Asist İnşaat'ın sahibi Çetin Yalçın, başta Mizan Oteli, Radom Alışveriş Merkezi, tuğla ve kiremit fabrikası, kültür merkezi olmak üzere pekçok projeye imza attı. Üç yıl kadar önce Türkmenbaşı şehrinde yeni bir otelin inşaasını üstlendi fakat çalışmalar uzayınca bu proje Asist İnşaat'tan alındı. Şu anda bir faaliyeti bulunmuyor.

15- İrfan Dölek : Sece inşaat'ın sahibi İrfan Dölek küçük çaplı bazı konut projeleri gerçekleştirdi. Çalışmalarını sürdürüyor.

16- Türk okulları : Ülkedeki en istikrarlı ve en başarılı kurumlardan biri. Bu okullardan şimdiye kadar binlerce başarılı genç yetişti. Türkmenbaşı Türk okulları için, "Altın asrın altın neslini yetiştiriyor" ifadesini kullanmıştı. Merhum Alparslan Türkeş de Türkmenistan'daki okulları ziyaretinde çok duygulanmış, övgü dolu sözler söylemişti. Ancak son iki yıl içinde bazı yabancı istihbarat örgütlerinin yönlendirmesi sonucunda "Vehhabilik" iddiasıyla Türk okulları da yakın takibe alındı ve başlarındaki yöneticilerin Türkmen olma şartı getirildi.

17- Tika : Pekçok ülkede faaliyeti olan Tika Türkmenistan'da da çeşitli projelerle hizmet veriyor. Tika'nın gerçekleştirdiği en önemli projelerden biri Merv şehrindeki tarihi Sultan Sencer türbesinin onarılması oldu.
29.12.2006 12:09:00