Merak ederim. İstanbul Büyük Şehir Belediyesi (İBB) parayı nereden buluyor?
Bir zamanlar İstanbul belediye başkanları çöpçü maaşı ödeyecek para bulamamaktan yakınırken, çeşmelerden su akmazken şimdilerde belediye yol kenarlarını çiçekliyor, çimliyor, bunları suluyor. İstanbul yayıldıkça yayılıyor. Yapılan her binaya su gidiyor. Yol gidiyor. Otobüs gidiyor. Şehrin içinde tüneller yapıldı. Metro yapıldı. Metrobüs sistemi kuruldu.
İBB Başkanı Kadir Topbaş, bugüne kadar toplam 405 km yol, 9 km uzunluğunda 2 tünel yol yaptıklarını, 4 km uzunluğunda bir tünel yol inşaatının da tamamlanmak üzere olduğunu, karayolu, tünel ve kavşaklara bugüne kadar toplam 10 milyar TL harcadıklarını, raylı sistem hattını 81 kilometreye çıkardıklarını söylüyor.
İBB nasıl oldu da bu kadar büyük harcamalar yapacak hale geldi? Bunlar devlet bütçesinden gelen para ile mi, yoksa borç para ile mi yapılıyor?
Olan biteni öğrenmek için İBB’nin bütçesini inceledim. İBB’nin 2012 “Belediye Bütçesi” 7.3 milyar “Konsolide Bütçesi” ise, 19.4 milyar TL olarak açıklandı. Konsolide Bütçe kapsamında 2012 yılında 8.0 milyar TL yatırım harcaması yapılacak.
İBB’nin 25 şirketi var
Devletin 2012 bütçesi 350 milyar TL. Devletin 2012 yatırım harcamaları hedefi 27.9 milyar TL. Demek ki İBB 2012 yılında devletin tüm ülkede yapacağı yatırım harcamasının yüzde 30’una yakın büyüklükte yatırım harcaması yapacak.
Bu “Konsolide Bütçe”nin (toplulaştırılmış rakamların) arkasında İETT, İSKİ ile İBB’nin kurduğu ve yönettiği bağlı şirketlerin imkânları ve gücü var. 2004 yılında yürürlüğe giren 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu’na göre, İBB kendisine verilen görev ve hizmet alanlarında, sermaye şirketleri kurabiliyor. Birçok hizmeti ayrı bir tüzel kişiliğe ve bütçeye sahip, yarı ticari nitelikte, ancak yerel yönetime bağlı ve yerel yönetimin genel denetimi altında çalışan özel amaçlı bu kuruluşlar aracılığıyla yürütüyor. Bu şirketlerle para topluyor.
İBB’nin halen 25 şirketi var. Şirketler şunlar: Ağaç A.Ş. Belbim A.Ş. Beltur A.Ş. Bimtaş A.Ş. B. Yönetim A.Ş. Hamidiye A.Ş. İgdaş A.Ş. İsbak A.Ş. İsfalt A.Ş. İspark A.Ş. İstaç A.Ş. A.Ş. İ. Enerji A.Ş. İ.H. Ekmek A.Ş. İ. İmar A.Ş. İ. Otobüs A.Ş. Hatları A.Ş. İ. Ulaşım A.Ş. İston A.Ş. Kiptaş A.Ş. Kültür A.Ş.
Sağlık A.Ş. Spor A.Ş. Şişli Kültür A.Ş. Ugetam A.Ş.
Bağlı şirketler olmadan sadece İBB’nin 2012 yılı gelir bütçesi 6.6 milyar TL, gider bütçesi ise 7.3 milyar TL. Bütçe açığı 700 milyon TL iç ve dış borçlanma ile kapatılacak. İnternet sitesinde yayınlanan rakamlara göre, İBB’nin 1 milyar doları iç, 2.3 milyar doları dış olmak üzere 3.3 milyar dolarlık bir borç stoğu var.
7 yılda 44 milyar dolar yatırım
Aynı kaynakta, İBB’nin son 7 yılda 24 milyar dolar, İSKİ’nin 10 milyar dolar İETT’nin 5 milyar dolar, bağlı şirketlerin 5 milyar dolar yatırım yaptığı, toplam yatırımların 44 milyar dolara ulaştığı belirtiliyor.
İBB bütçesinin (sadece belediyeye ait bütçenin) gelirlerinin 124 milyon lirası vergi, 449 milyon lirası teşebbüs ve mülkiyet gelirleri, 121 milyon lirası sermaye gelirleri, 5.8 milyar TL’si Maliye Bakanlığı ve İller Bankası katkı paylarından oluşuyor.
Açık anlatımıyla devletin 2012 yılında İBB’nin 6.6 milyar TL’lik gelir bütçesine devletin doğrudan katkısı 5.8 milyar TL olacak.
İBB konsolide (bağlı kuruluşlar ile toplam) bütçe harcamalarının yüzde 41’i büyüklüğündeki 8.0 milyar TL’lik yatırım harcaması, belediyenin ve bağlı şirketlerin geliriyle yapılacak.
Bütün bu anlatımda, İstanbul’daki belediye hizmetlerinin yürümesinde (1) Devletin katkı payının ve de (2) İBB’ye bağlı 25 şirketin yarattığı gelirin önemi açıklıkla görülüyor. Devlet desteği ve bağlı şirketler geliri olmasa, İBB’nin 2012 yılında toplayacağı vergi, teşebbüs ve sermaye gelirleri toplamı olan 800 milyon TL ile iş yapması mümkün değil.
Milliyet
