Eksperlere göre araç sahipleri kaza yaptım demekten korkuyor ve yalan söylüyor. Sürücülerin yaptığı hileler duyanı hayrete düşürüyor.

Türkiye’de her gün ortalama bin 500 civarında trafik kazası meydana geliyor. Her kaza, sürücüsü için üzücü sonuçlar doğuruyor, can ve mal kayıplarına sebep oluyor. Geriye hüzünlü hikâyeler kalıyor. Tablo, her ne kadar karamsar olsa da oto kaza eksperleri işlerini yapmak için devreye giriyor. Kaza bildirimi yapıldıktan sonra eksperler 24 saat içinde aracı görmek için servise gidiyor. Bir dedektif titizliğiyle araçlar inceleniyor, hasar maliyeti hesaplandıktan sonra rapor tutuluyor. Eksperler, iş durumuna göre günde 5-6 araç inceliyor. Dosya başına sigorta şirketlerinden 70-80 TL ücret alıyorlar. Kimilerine göre bu rakam masraflarını bile çıkarmıyor. Yüksek bedelli dosyalardan kazandıkları rakam ise bin 500- 2 bin TL’yi buluyor. Ancak bu tip dosyalar çok nadir geliyor. Türkiye genelinde toplamda 1022 oto kaza eksperi hizmet veriyor.

Bu mesleği icra edenlerden biri Adnan Ertan. Bugüne kadar binlerce araç için kaza raporu tutmuş. Oto tamirciliği yapan babasının tavsiyeleriyle mesleğe başlamış. 20 yıldır da eksperlik yapıyor. Bir aracı incelerken objektif olmaya çalıştıklarını söyleyen Ertan, “Araç sahipleri bizi sigorta şirketlerinin çalışanı sanıyor. Bu yüzden bizi günah keçisi olarak görüyorlar.” diyor.

Adem İren, 2003’ten bu yana eksperlik yapıyor. Meslek lisesinde okuduğu dönemde bu işi yapmaya karar vermiş. Geride kalan 10 yıl boyunca unutamadığı hatırasını şöyle anlatıyor: “Zengin birinin oğlu kaza yapmıştı. Olumsuz rapor tutmamamı istedi. İşyerime geldi, masanın üzerine 5 bin TL bıraktı. Kendisini nazik bir şekilde geri çevirdim.” İren de diğer eksperler gibi Türk sürücüsünün “kaza yaptım” demekten korktuğunu söylüyor. Oysa İren’e göre sürücüler yalan söylemek yerine doğru bir beyanla başlarından geçen kazayı anlatmaları durumunda hiçbir zorlukla karşılaşmadan mağduriyetlerini giderecek. Ancak mevzuatı iyi bilmedikleri için “masraflarım karşılanmaz” korkusuyla yalan söyleme yolunu tercih ediyor. Sigorta sektöründe faaliyet gösteren şirketler 2008’den itibaren bir bilgi havuzu oluşturmuş. Böylece araç sahipleri tarafından yapılan suistimaller bitme noktasına gelmiş.  Eksiden bir araç 20 farklı firmadan sigortalatılıp hepsinden ayrı ücret alınıyormuş.

Sibel İğsiz, mesleğe annesinin tavsiyesiyle başlamış. 2002’de İstanbul Üniversitesi Ekonometri Bölümü’nde okurken bir gün annesi gazetede eksperlik sınavlarının yapılacağı ilanını görmüş. Ehliyeti bile olmayan İğsiz, sınavda yüzlerce kişi içinden 15. olmuş. İstanbul’da toplam altı kadın eksper var. Bazı oto servis çalışanları onu ilk gördüklerinde şaşırsa da bugüne kadar nahoş bir durumla karşılaşmamış. Kaza yapan sürücülere araçların fotoğraflarını çekerek tutanakları eksiksiz doldurmaları gerektiğini söylüyor. İğsiz ayrıca İstanbul’daki eksperlerin zaman kaybı olmaması için Boğaz’daki köprüleri geçmediğini anlatıyor: “Eksper, Anadolu yakasında çalışıyorsa Avrupa’dan iş kabul etmez. Avrupa yakasının eksperi de Anadolu’ya geçmez.”

Sürücüler, kaza sonrasında araçlarına yan sanayi parçaları takıldığı için dert yanıyor. Tabii bütün öfkelerini de eksperlerden çıkarıyorlar. 1 Nisan 2013’ten itibaren sigorta şirketleri müşterilerine dar kasko, kasko, genişletilmiş kasko ve tam kasko olmak üzere dört farklı seçenek sunacak. Olası bir kaza sonrasında orijinal parça isteyenler bu taleplerine göre en üst standartlara sahip olan sigorta türünü seçebilecek. Ayrıca bir yaşını doldurmuş araçların bedeli piyasa fiyatı üzerinden belirlenecek. Araç, kaza sonrasında kullanılmaz hale gelirse piyasa fiyatı üzerinden ödeme yapılacak, müşteriler mağdur edilmeyecek.

Sürücü, sigortasız arabayla kaza yapıyor. Kaza sonrasında aracı sigortalatıp zararını gidermeye çalışıyor. Buna eksperler kendi aralarında ‘vahi sigorta’ diyor! Deneyimli eksperler bir bakışta aracın haftalar öncesinde kaza yaptığını anlayabiliyor. Aracın altına bakan eksperler bazen bir örümcek ağından bazen de bir pas lekesinden kazanın önceden yapıldığını anlıyor.

  Çeteler, pahalı motosikletlerin parçalarını çıkmalarıyla değiştiriyor. Daha sonra motosikletle kaza yaptırılıyor. Sigortadan orijinal parçaların paraları alınıyor. Buna argo dilinde “andiz” deniyor.   

 İki araç kaza yapıyor. Sürücüler aralarında anlaşıp sigortasız araç kusurluyken sigortalı araç kusurlu gösteriliyor. Buna eksperler “çakma hasar” diyor!

 Sigortasız araç kaza yapıyor. Başka bir sigortalı aracın poliçe bilgileri veriliyor. İki aracı olan kişiler bunu daha çok yapıyor. Bir aracını sigortalatıyor, ikincisinin kazalarını da birincisi üzerinden yaptırmaya çalışıyor.

İstanbul’da her gün irili ufaklı 250 kadar kaza meydana geliyor. Cuma ve cumartesi geceleri kaza sayısı adeta tavan yapıyor. Eksperlerin verdiği bilgilere göre genelde babalarının araçlarını izinsiz alan alkollü gençler kaza yapıyor. Şirket arabaları ve kiralık araçların kaza yapma oranı diğerlerine göre çok yüksek. 25 altı gençlerle 60 yaş üzeri sürücüler daha çok kaza yapıyor. Kadın sürücüler genelde otomatik vites araba kullanıyor. İleri vites yerine geriye takıp arkadaki arabaya çarpabiliyorlar. Kadınlar, en küçük hasarlar için bile ihbarda bulunuyor. Dört çeker arabaların teknik özelliklerini tam olarak bilmedikleri için karlı havalarda yokuş çıkmak ve indirmekte zorlanıyorlar.