Türkiye’de kadınların istihdama katılma oranlarının erkeklere göre oldukça düşük olduğu biliniyor. Kayıtlı işçiler içinde kadınların oranı yüzde 24, erkeklerin ise yüzde 76. Ancak sendikalaşma söz konusu olduğunda kadınların oranı daha da düşüyor.  Kadın işçilerin sendikalaşma oranı yüzde 4.4 düzeyinde kalıyor. Erkek işçilerin sendikalaşma oranı ise 9.8 düzeyinde.  Toplam sendikalı işçiler içinde kadınların sendikalaşma oranı yüzde 12.5’ta kalıyor. Toplam sendikalıların yüzde 87.5’u erkek (Tablo 1). Diğer bir ifadeyle kadın işgücü hem kendi içinde hem de toplam sendikalı işçiler içinde erkeklere göre ciddi bir biçimde sendikasız. Kadınlar sendikalaşma konusunda istihdama katılmada yaşadıkları sorunlardan daha büyük sorunlar yaşıyor.

 Tablo 1: Sendikasızlığın cinsiyeti

Sendikalaşma istatistiklerinin diğer çarpıcı yanı yaşla ilgili.  Sendikalı işçilerin oransal olarak en düşük olduğu yaş grubu yüzde 3.5 ile 15-25 iken, sendikalaşmanın en yüksek olduğu yaş grubu yüzde 14 ile 46-55 yaş grubu olarak görünüyor (Tablo 2). Sendikalı işçilerin 46-55 yaş arasında yoğunlaşması sendikalaşmanın geleceği açısından ciddi bir tehlike oluşturuyor. Bu durum sendikalaşma oranlarındaki azalmayla da örtüşüyor.  Bu tablo Türkiye’de sendikalı işçilerin büyük bölümünün 90’lı yıllarda sendikalaştığı gösteriyor.

 Tablo 2: Sendikasızlığın yaşı

 İstanbul en sendikasız illerden

Sendikalaşmanın coğrafi dağılımı konusunda da büyük çarpıklıklar söz konusu. 1970 ve 1980’li yıllarda sendikalaşman oranının en yüksek olduğu illerden biri olan İstanbul şimdi 81 içinde 72. sırada. İstanbul’da sendikalaşma oranı resmi verilere göre yüzde 6.1’e gerilemiş durumda ve  Türkiye’nin en sendikasız illeri arasında. Türkiye’nin en yüksek sendikalaşmaya sahip ili Zonguldak. Bunun nedeni bir kamu işletmesi olan kömür ocakları. Kamu işletmeleri bir yana bırakıldığında sendikalaşmanın bölgesel dağılımında ilginç bir seyir söz konusu. Özellikle sanayinin taşınması ve hizmet sektörünün ön plana çıkmasıyla birlikte pek çok büyükşehirde ciddi bir sendikasızlaşma yaşanıyor.

 Tablo 3: Sendikasızlığın haritası

Tablo 3’te seçilmiş bazı illerde sendikalaşma oranları yer alıyor. Kocaeli, Tekirdağ, Eskişehir ve Bursa gibi illerde görece yüksek bir sendikalaşma gözlenirken, İstanbul, Adana, Antalya, Denizli ve Mersin gibi illerde ciddi bir sendikasızlaşma yaşanıyor.  Büyük ölçekli sanayinin ve metal sektörünün yoğunlaştığı illerde sendikalaşma oranları gözle görülür bir farka sahip. Ancak finans, büro ve turizm sektörlerinin güçlü olduğu illerde sendikalaşma oldukça zayıf.

Kuşkusuz sendikalaşmanın genel olarak düşük olması temel neden. Ancak yaş, cinsiyet ve coğrafi dağılım açısından da ciddi bir dengesizlik ve eşitsiz dağılım söz konusu.  Sendikasızlığa bu detaylarla bakınca tablonun bilinenden de daha iç karartıcı olduğu görünüyor. Kısaca çok örgütlenmek lazım, çok!

 Not: Tablo ve veriler Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı istatistik veri tabanından yararlanarak oluşturuldu.

BirGün, 20 Şubat 2013